You need to sign in or sign up before continuing.


En helt ekstraordinær roman. Man skal holde tungen lige i munden, for der kører mange fortællespor – det hjalp mig at både lytte og læse. Romanen er meget litterær og kræver en hel del af sin læser, måske også lidt indsigt i fransk (koloni)historie.

Fortælleren er en ung, aspirerende senegalesisk forfatter i Paris, der falder over en senegalesisk forfatter, der skrev sin eneste bog i tredivernes Paris. Han bliver besat af bogen – her er der mindelser til flere klassiske romaner, hvor det egentlig er en bog, der er hoved"personen"·

Jagten på forfatteren fylder mere og mere for vores unge hovedperson, og vi er inde i hovederne på en hel del andre, som han møder på sin vej, der også er blevet mere end almindeligt berørt af romanen.

Selvom det ikke er nem læsning – jeg lyttede/læste mange afsnit flere gange – følte jeg mig rigt belønnet og en del klogere på kolonihistorien set fra de koloniseredes side. Der har været nogle stykker på det seneste – ikke mindst Abdulrazak Gurnah, der vandt Nobelprisen for nogle år siden.

Bogen er overbevisende oversat til et flydende dansk (af Niels Lyngsøe), og den er fint indlæst af Morten Thunbo.

Just really really good.

Ontegensprekelijk een meesterlijk boek: de stijl, de opbouw, de manier van vertellen ... Maar ook zo - bij gebrek aan een beter woord - mannelijk. De vrouwelijke personages zijn in die mate eendimensionaal dat ik weerstand begon te voelen bij het volledige boek.
adventurous dark emotional reflective tense medium-paced
Plot or Character Driven: A mix
Strong character development: Yes
Loveable characters: Complicated
Diverse cast of characters: Yes
Flaws of characters a main focus: Yes
adventurous mysterious reflective medium-paced
Plot or Character Driven: A mix
Strong character development: Yes
Loveable characters: Yes
Diverse cast of characters: Yes
Flaws of characters a main focus: N/A
mysterious reflective medium-paced
Plot or Character Driven: A mix
Strong character development: No
Loveable characters: Complicated
Diverse cast of characters: Yes
Flaws of characters a main focus: Complicated
adventurous challenging dark funny reflective medium-paced
Plot or Character Driven: Character
Strong character development: Complicated
Loveable characters: Complicated
Diverse cast of characters: Yes
Flaws of characters a main focus: Yes

De Senegalese schrijver Mohamed Mbougar Sarr (1990) werd in Frankrijk in één klap beroemd toen hij in 2021 de Prix Goncourt won met het boek dat vorig jaar door Jelle Noorman voortreffelijk vertaald werd als De diepst verborgen herinnering van de mens. Ik sluit me aan bij de stoet van lovende kritieken.

Van een schrijver en zijn werk kun je in elk geval dit weten: samen begeven ze zich door het volmaaktste labyrint dat je je kunt voorstellen, een lang cirkelvormig traject, waarop hun bestemming samenvalt met hun vertrekpunt: de eenzaamheid.


Sarr zet verschillende verhaallijnen uit, die gaandeweg dichter tot elkaar komen. Centraal staat Diégane Faye, die gefascineerd raakt door het obscure boek Het labyrint der onmenselijkheid van T.C. Elimane. Wie deze schrijver is of was, blijft ongewis: aanvankelijk weet Diégane niet meer dan uit de krantenartikelen die in de jaren dertig werden gepubliceerd over het werk, of liever: over de huidskleur en herkomst van de schrijver die zich nooit vertoonde of in het publieke debat mengde.

Alleen al de discussie in de Franse pers is een verrukking om te lezen. Het deed me enigszins denken aan [b:Het lied van ooievaar en dromedaris|59780041|Het lied van ooievaar en dromedaris|Anjet Daanje|https://i.gr-assets.com/images/S/compressed.photo.goodreads.com/books/1639043468l/59780041._SY75_.jpg|94158124] van Anjet Daanje, zij het dat Sarr zijn verhaal uit heel andere lagen opbouwt. Alle personages in De diepst verborgen herinnering van de mens zijn op één of andere manier ontheemd en op weg, naar huis of daarvandaan. Die reis voert hen langs drie continenten.

Niet alleen de plotwendingen boeien, maar ook de literaire stijl en de keuze van Sarr om de Afrikaanse en Europese cultuur met elkaar te vermengen, wat bijvoorbeeld leidt tot mystieke elementen tegen een achtergrond van twee wereldoorlogen. (Dat deed me dan weer denken aan [b:Frère d'âme|41215388|Frère d'âme|David Diop|https://i.gr-assets.com/images/S/compressed.photo.goodreads.com/books/1534608411l/41215388._SX50_.jpg|64411376] van David Diop.) Toegegeven, Sarr is zo nu en dan een tikje hoogdravend – rabelaisiaanse ervaring, ontologische metamorfose – maar hij kan het hebben.

Halfslachtig bestookte Sanza ons af en toe met een polemische assagaai, maar ze gleden af langs ons harnas van onverschilligheid en verveling.


Waarschijnlijk mede door de niet-Europese elementen vond ik het niet altijd makkelijk om het gedrag en de keuzen van de personages te begrijpen. Dat was op zich overkomelijk, alleen de zwaarmoedigheid en het gebrek aan twijfel vielen me tegen. De literatuur is in de wereld van Sarr één grote lijdensweg, inclusief verwijzing naar het kruis. Ten slotte was de onvoorwaardelijke bewondering voor één boek me af en toe te zoet, alsof ik [b:De schaduw van de wind|1653184|De schaduw van de wind (Het Kerkhof der Vergeten Boeken, #1)|Carlos Ruiz Zafón|https://i.gr-assets.com/images/S/compressed.photo.goodreads.com/books/1207407309l/1653184._SY75_.jpg|3209783] las. Het zijn echter marginale minpunten op een verder uitstekend verhaal van een schrijver van wie ik vast nog meer lees. Kleine persoonlijke bonus waren de ontmoetingen bij het standbeeld van kapitein Dreyfus aan de Boulevard Raspail.

errol a konyvrol fogok meg irni, ha kicsit osszeszedtem a gondolataim
mysterious reflective medium-paced
Plot or Character Driven: A mix
Strong character development: Complicated
Loveable characters: Complicated
Diverse cast of characters: Yes
Flaws of characters a main focus: N/A