Take a photo of a barcode or cover
3.21 AVERAGE
3.21 AVERAGE
merhaba abilerim ablalarım gene büyük konuşmaya geldim, ama Pound hakkında değil; ülkü'cüm tamer hakkında. Hadsiz diyenler olacaktır djskalşs
Kapaktan başlayalım. Çin'in dağlarını, tepelerini, rüzgarını, sisini, ırmağını, dalgasını işte bu minimalist çizgilerle; tek bir seferde ancak böyle ifade edebilirsiniz. Ş A H A N E! Yılın kapak tasarımı ödülü falan verilmesi lazım. Kapağa bir arkadaş şahane dedi; ona sormadım neden öyle düşünüyor diye, ama ben ilk tepki olarak bir imgeci için minimalist tercih etmektendir sanırım, demiştim. Sonra, bir dönüp bakınca jeton düştü.
Şiirler; çok eski Çin şiirlerinin Rihanku çincesinden, Fenollosa'nın notlarından ve prof Mori ile Ariga'nın çözdüğü yazılardan imiş; öyle diyor Pound. Bu metinlerden yararlanarak, (sanırım neredeyse) hiç Çince bilmeyen Pound bu şiirleri çeviriyor 1915'te.
Çevirilerde yanlışlar varmış.
Çevirilerde hatalar varmış.
Çevirilerde doğru olmayanlar varmış.
Bunu buradan ve daha bir kaç başka kaynaktan öğrendim.
Peki çeviriden ziyade bunu Ezra Pound'un yapan ya da böyle Ülkü Tamer deyimiyle "başyapıt" yapan neymiş?
Bilmiyorum, çok üstüne okumadım; modern İngiliz şiiri ve çeviri dünyasının tümünü etkilediği ve antik Çin şiirini modern zamanlara kazandırdığı için gibi sebepler söylemekteler. Ama bana sorarsanız;
çevirdiği şiirin dilini bilmeyen ki dikkat edilmeli bunlar antik Çin şiiri, modernist imgeci bir Amerikalı kalkıp bu şiirleri çeviriyor, oradan buradan yararlandığı metinlerle, kelimeden kelimeye çeviriyle.
Ben şairin şiirinden çıkıp üslup, kafiye, ritim için çevirmenin şiirine dönüşen şiirden haz etmem demiştim. Ama burada, bunları bilince iş biraz deneysel kopya şiire dönüşüyor, bir deneme gibi, yeniden şiir gibi.
Mesela uzun bir şiir olan "The River Song" linkten öğrendiğime göre iki ayrı şiirmiş. Ama bilmem kasti mi, yoksa öyle mi sanmış Pound bunu bir şiir olarak çevirmiş. Ama baktığınızda şiirin ilk dizeleri ile son dizeleri öyle uyumlu ve bağlantılı ki.
Şimdi size çeviri ve dilin ve diğer zıkkımların gücünü göstermek istiyorum.
"Poem by the Bridge at Ten-Shin"in ilk dizesi "March has come to the bridge head,"; burada "march"ın hem "mart ayı" hem "marş adım" hem de "hudut, sınır, sınır bölgesi" gibi anlamlarıyla kullanılmadığına anca orijinale bakarak karar verebilirsiniz. Tamer de 3. ay olan "mart" olarak kullanmış.
Peki orijinalde? Buyrun Cathay: A Critical Edition sf.138 (şiirin adını aratın). Evet, 3. ayı yılın.
Bu baskı size vocab çeviri, şiir burda ne demek istemiş, Pound'un çevirisi ile olması gerek çeviri, çevrinin orijinali yani çinçesi ve her şiir sonunda verilen bol dipnotlu bir beni ağlatan baskı, ama sınırlı erişim maalesef.
Yani bazen haklı olmayabilirsiniz aşırı-yorumculuğun lüzumsuzluğu ama güzelliği :D
Savaş ve pastorali de sevmeyen biri olarak bunu niye sevdim bilmiyorum ama şiirler çoğunlukla savaşı, kentleri, mekanları konu alan pastoral tatta yer yer hüzünlü şiirler. Sanırım bu şiirleri sevip sevmemem "e yani şimdi" dedirtmiyorsa bana geçebiliyor; ya da belki insanı düşünmeye sevk eden "bir alegori, bir melankoli, bir metafor gördüm sanki" varsa. Pastoral oluşu, sadece bir manzara tanımı değil de size pek çok ip uçları veren "şeyler" olması; düz düz, betimlemeden ibaret şiirler değil (şiir çevirisi değil yani).
Çeviri ile derdim şu; Pound çok fazla "and" kullanıyor, hem tekrirde hem cümlecikler arasında; Ülkü'cüm Tamer hiçbirinde çevirmemiş, "and" hiç yok gibi davranmış. Çünkü bazı başka yerlerde Pound'un "and" kullanmadığını görebiliyorsunuz. Keşke bir mucize olsa da 'neden ülkü'cüm tamer' diye sorabilseydim. Ya benim kaçırdığım bişi var, ya da bilemicem. Çünkü "and" bizde de olduğu gibi şiirde aslında vurucu bir teknik olarak kullanılabiliyor ki bence Pound da öyle yapmış. Ve ben yanlış hatırlamıyorsam üç beş okuduğum başka Pound'da da görmüştüm benzerini.
Mesela yine "Poem by the Bridge at Ten-Shin" şiirinde 11. dizede "portal" varken 12.'de "gate" var; Ülkü'cüm ikisini de "kapı" diye çevirmiş, edisyondakinde de çeviri olarak "gate" demekteler; peki Ülkü'cüm orijinale ya da bu/benzeri kitaba baktı mı?
Hiç anlam veremediğime geliyorum şimdi. "Leave-Taking Near Shoku" şiirinde 11. dizede "diviners" kelimesi ülkü'cüm tarafından "bakıcı" olarak çevrilmiş.
Kelime kökünü aşağıda verdim, çünkü 'acaba kökten mi' dedim baktım yoo.
Sonra aklıma uçuk bişi geldi; kahin = falcı = geleceği gören ≡ geleceğe bakan ⇒ bakıcı yapmış olamaz diye düşünüyorum ama ülkü'cüm yapmış olabilir. Fikri olan benimle paylaşabilir.
"Exile's Letter" şiirinin 7. dizesi (8.yi de veriyorum tam olsun diye) "And with them, and with you especially/There was nothing at cross purpose" iken çeviri "Ne onlarla, ne de seninle aramızda/Anlaşmazlık diye bir şey yoktu" şeklinde çevrilmiş. Ülkü'cüm neden "özellikle seninle" demek istememiş çözemedim; çünkü şiirin konusu, tekrarla ayrı düşen iki arkadaştan birinin bu durumu dış mekanı da betimleyerek anlatması.
Bir hata olarak gördüğüm değil not olarak; "The City of Choan" şiirinin 2. dizesi "The phoenix are gone, the river Hows on alone." ve çevirisi "Anka kuşları gitti, ırmak yalnız akıyor." İnternette arayın "Hows" yerine "flows"un geçtiği yerler de var, "Hows" da. Verdiğim edisyon da "flows" diye almış ki ülkü'cüm de ikinciye göre çevirmiş. Bu diğer kaynaklarda da gördüğüm "Hows" nerden çıktı bilemiyorum, belki Pound'un baskısındaki bir hatadan yayılmıştır.
Şahaneler; "Poem by the Bridge at Ten-Shin", "Lament of the Frontier Guard", "Exile's Letter", "The City of Choan", "Taking Leave of a Friend" ve şahaneler şahanesi "Senin Poem by Kakuhaku" oldu benim için. O şiirin de son mısralarıyla bitirelim muhabbeti.
"Ama siz, kahrolası tatarcıklar sürüsü,
Bir kaplumbağanın bile yaşını bilmezsiniz!"
Cathay de ingilizcede alternatif historical China demek imiş.
xoxoxo
iko
In April 1915, Cathay was essentially a book of war, using Fenollosa's notes to provide a system of parallels and a structure of speech. Its exiled archers, abandoned women, devastated dynasties, departures to distant places, lonely border guards, and glories remembered from afar, cherished memories. They were selected from the wide variety of notebooks for a sensitivity susceptible to the torn Belgium and tormented London. [Cathay's poems] say, as much of Pound's work says, all of this happened before and always continues to happen.
Introduction by Gualter Cunha
Introduction by Gualter Cunha
I love the small amount of Chinese literature I’ve read, so I’m not surprised I enjoyed these poems as translated? by Pound.