Scan barcode
matthijs's review against another edition
4.0
4,5*
'Waar ruikt het kwaad naar? Sulfer? Zwavel? Zyklon B? Of is het kwaad kleurloos en geurloos geworden, zoals zoveel van de rest van de morele wereld?'
Toen ik dit boek aan het begin van het jaar las, had ik er grote moeite mee. Ik haakte al af bij de 'sprongen in de tijd', die telkens werden benoemd, waarbij er werd gezegd dat het niet goed is om zo'n tijdsprong te benoemen. Ik vond het ironisch om in een onderbreking te benoemen dat het geen goed idee is om te onderbreken, maar had niet het idee dat de schrijver het ironisch bedoelde. Ik had het gevoel dat Coetzee zichzelf serieuzer nam dan zijn werk toen hij dit schreef. Het leek een verkapte essaybundel, aangekleed als roman. Kies je vorm, dacht ik.
En toen las ik het boek nog eens. Wie zegt dat je een keuze moet maken tussen roman en essayistiek? De vorm die Coetzee kiest in dit boek biedt mogelijkheden die een doodgewone essaybundel niet zou bieden; er zijn personages die de denkbeelden van Elizabeth Costello tegen kunnen spreken, uitdagen, personages die een andere kijk hebben. De dialogen maken de opvattingen in het boek veel onderzoekender. Ook is het, meer dan in de meeste essaybundels, een weergave van de persoon die deze opvattingen heeft. Je ziet hoe ze zich gedraagt, hoe haar leven eruitziet, en hoe mensen naar haar kijken en op haar reageren - de zoon en de zus, die haar meer als persoon dan als schrijver kennen, of mensen uit het literaire circuit, die haar vooral als schrijfster zien en bepaalde verwachtingen hebben. Deze vorm geeft een vollediger beeld, een rijker beeld, en het draagt bij aan de waarachtigheid van alles dat er in het boek geopperd wordt.
De sprongen in de tijd zijn niet om 'tijd te besparen', maar om te laten zien hoe een roman werkt. Er wordt gezegd dat het 'overslaan niet gebeurt in de tekst, maar in de voorstelling', en op een later moment dat de sprong 'wel in de tekst gebeurt, en niet in de voorstelling.' Hierdoor ging ik nadenken over de constructie van een roman, het bood me een nieuwe blik.
Ik ging nadenken over het fenomeen show don't tell. Ik heb altijd gedacht dat het belangrijk is, maar niet heilig. Dat sommige dingen ook gewoon benoemd mogen worden, in al zijn banaliteit. Maar toen ik de volgende passage las dacht ik dat Coetzee een stap te ver ging: 'Hij wordt 's nachts één keer wakker, overmand door verdriet, zo'n groot verdriet dat hij wel kan huilen.' Alles wordt hier benoemd, en de lezer voelt geen enkel verdriet. Maar langer nadenkend, kwam ik tot het besef dat dit ook niet Coetzee's intentie was. Het gaat om het 'waarom' van het verdriet, niet het verdriet zelf. Waar je normaal iets laat zien om het verdriet aan te tonen, laat je hier het verdriet zien om iets anders aan te tonen. Ik begreep dat Coetzee hier bewust voor koos, dat het geen incompetentie was, Coetzee is ten slotte een meester in show don't tell. Zijn boek Waiting for the Barbarians is één grote show/allegorie van de problematiek in Zuid-Afrika. Het stimuleert mij als schrijver om bewust na te denken over wat ik wil vertellen, en wat daar de beste manier voor is.
Een ander onderwerp dat uitgebreid in het boek wordt onderzocht, is de vraag of alles geschreven moet worden. Elizabeth Costello zegt in het boek: 'We kunnen onszelf in gevaar brengen door wat we schrijven, dat is althans mijn overtuiging. Want als wat wij schrijven in staat is om betere mensen van ons te maken, dan kan het ons ongetwijfeld ook slechter maken.' En een paar bladzijden later: 'Als zij, zoals tegenwoordig, moest kiezen tussen een verhaal vertellen en iets goeds doen, dan zou ze liever, denkt ze, iets goeds doen.' Waar ik altijd van mening ben geweest dat iedereen alles moet kunnen schrijven, en dat schrijvers niet teveel bezig moeten zijn met de invloed die het heeft op de gesteldheid van de lezers (en al helemaal niet bang moeten zijn om kwaad te beschrijven), ging ik toch compleet mee in Costello's gedachtengang. Ik overwoog de stelling die ik normaal weggewuifd zou hebben. Ik dacht aan een pijnlijk autobiografisch verhaal dat ik schreef: ik zag het als een goed iets dat ik het schreef. Het was goed materiaal, en ik erkende eindelijk een wond die ik zo lang had genegeerd (dit laatste is uiteraard ondergeschikt, schrijven moet therapie nooit als hoofddoel hebben). Maar hoewel ik de wond had erkend, had ik hem ook weer opengemaakt, en ik kan niet zeggen dat het mijn gesteldheid ten goede is gekomen.
Wat waarschijnlijk niet aan bod zou komen in een essaybundel, is de ontwikkeling van Costello's opvattingen; ze herziet haar mening, dit onderwerp betreffend, meerdere malen. Ze lijkt te twijfelen, vlak nadat ze deze woorden heeft uitgesproken op een conferentie. En later in het boek, wanneer ze zich in het purgatorium moet verantwoorden, lijkt ze haar oude ideeën helemaal te hebben losgelaten. Ze verdedigt hetgeen waar ze eerder tegen streed. En ook toen slikte ik het voor zoete koek - het kan zijn dat mijn eigen ideeën over het schrijversschap niet doortastend genoeg of nog niet genoeg ontwikkeld zijn. Óf het is te wijden aan Coetzee's haarscherpe uiteenzettingen van deze ideeën en zijn retorische talent. Ik geloof graag dat het dit laatste is.
Het is een boek dat stof tot nadenken biedt. Het is een van de meest doordachte, vergaande, oprechte werken over het schrijven en de rol van de schrijver. Maar het is ook een gefragmenteerd, maar veelomvattend portret van een persoon: Elizabeth Costello, of; Coetzee, wiens alter ego het is. Misschien had ik twee lezingen nodig om het ten volle te waarderen, of moet ik het nog vaker lezen om er nog meer uit te halen.
'Waar ruikt het kwaad naar? Sulfer? Zwavel? Zyklon B? Of is het kwaad kleurloos en geurloos geworden, zoals zoveel van de rest van de morele wereld?'
Toen ik dit boek aan het begin van het jaar las, had ik er grote moeite mee. Ik haakte al af bij de 'sprongen in de tijd', die telkens werden benoemd, waarbij er werd gezegd dat het niet goed is om zo'n tijdsprong te benoemen. Ik vond het ironisch om in een onderbreking te benoemen dat het geen goed idee is om te onderbreken, maar had niet het idee dat de schrijver het ironisch bedoelde. Ik had het gevoel dat Coetzee zichzelf serieuzer nam dan zijn werk toen hij dit schreef. Het leek een verkapte essaybundel, aangekleed als roman. Kies je vorm, dacht ik.
En toen las ik het boek nog eens. Wie zegt dat je een keuze moet maken tussen roman en essayistiek? De vorm die Coetzee kiest in dit boek biedt mogelijkheden die een doodgewone essaybundel niet zou bieden; er zijn personages die de denkbeelden van Elizabeth Costello tegen kunnen spreken, uitdagen, personages die een andere kijk hebben. De dialogen maken de opvattingen in het boek veel onderzoekender. Ook is het, meer dan in de meeste essaybundels, een weergave van de persoon die deze opvattingen heeft. Je ziet hoe ze zich gedraagt, hoe haar leven eruitziet, en hoe mensen naar haar kijken en op haar reageren - de zoon en de zus, die haar meer als persoon dan als schrijver kennen, of mensen uit het literaire circuit, die haar vooral als schrijfster zien en bepaalde verwachtingen hebben. Deze vorm geeft een vollediger beeld, een rijker beeld, en het draagt bij aan de waarachtigheid van alles dat er in het boek geopperd wordt.
De sprongen in de tijd zijn niet om 'tijd te besparen', maar om te laten zien hoe een roman werkt. Er wordt gezegd dat het 'overslaan niet gebeurt in de tekst, maar in de voorstelling', en op een later moment dat de sprong 'wel in de tekst gebeurt, en niet in de voorstelling.' Hierdoor ging ik nadenken over de constructie van een roman, het bood me een nieuwe blik.
Ik ging nadenken over het fenomeen show don't tell. Ik heb altijd gedacht dat het belangrijk is, maar niet heilig. Dat sommige dingen ook gewoon benoemd mogen worden, in al zijn banaliteit. Maar toen ik de volgende passage las dacht ik dat Coetzee een stap te ver ging: 'Hij wordt 's nachts één keer wakker, overmand door verdriet, zo'n groot verdriet dat hij wel kan huilen.' Alles wordt hier benoemd, en de lezer voelt geen enkel verdriet. Maar langer nadenkend, kwam ik tot het besef dat dit ook niet Coetzee's intentie was. Het gaat om het 'waarom' van het verdriet, niet het verdriet zelf. Waar je normaal iets laat zien om het verdriet aan te tonen, laat je hier het verdriet zien om iets anders aan te tonen. Ik begreep dat Coetzee hier bewust voor koos, dat het geen incompetentie was, Coetzee is ten slotte een meester in show don't tell. Zijn boek Waiting for the Barbarians is één grote show/allegorie van de problematiek in Zuid-Afrika. Het stimuleert mij als schrijver om bewust na te denken over wat ik wil vertellen, en wat daar de beste manier voor is.
Een ander onderwerp dat uitgebreid in het boek wordt onderzocht, is de vraag of alles geschreven moet worden. Elizabeth Costello zegt in het boek: 'We kunnen onszelf in gevaar brengen door wat we schrijven, dat is althans mijn overtuiging. Want als wat wij schrijven in staat is om betere mensen van ons te maken, dan kan het ons ongetwijfeld ook slechter maken.' En een paar bladzijden later: 'Als zij, zoals tegenwoordig, moest kiezen tussen een verhaal vertellen en iets goeds doen, dan zou ze liever, denkt ze, iets goeds doen.' Waar ik altijd van mening ben geweest dat iedereen alles moet kunnen schrijven, en dat schrijvers niet teveel bezig moeten zijn met de invloed die het heeft op de gesteldheid van de lezers (en al helemaal niet bang moeten zijn om kwaad te beschrijven), ging ik toch compleet mee in Costello's gedachtengang. Ik overwoog de stelling die ik normaal weggewuifd zou hebben. Ik dacht aan een pijnlijk autobiografisch verhaal dat ik schreef: ik zag het als een goed iets dat ik het schreef. Het was goed materiaal, en ik erkende eindelijk een wond die ik zo lang had genegeerd (dit laatste is uiteraard ondergeschikt, schrijven moet therapie nooit als hoofddoel hebben). Maar hoewel ik de wond had erkend, had ik hem ook weer opengemaakt, en ik kan niet zeggen dat het mijn gesteldheid ten goede is gekomen.
Wat waarschijnlijk niet aan bod zou komen in een essaybundel, is de ontwikkeling van Costello's opvattingen; ze herziet haar mening, dit onderwerp betreffend, meerdere malen. Ze lijkt te twijfelen, vlak nadat ze deze woorden heeft uitgesproken op een conferentie. En later in het boek, wanneer ze zich in het purgatorium moet verantwoorden, lijkt ze haar oude ideeën helemaal te hebben losgelaten. Ze verdedigt hetgeen waar ze eerder tegen streed. En ook toen slikte ik het voor zoete koek - het kan zijn dat mijn eigen ideeën over het schrijversschap niet doortastend genoeg of nog niet genoeg ontwikkeld zijn. Óf het is te wijden aan Coetzee's haarscherpe uiteenzettingen van deze ideeën en zijn retorische talent. Ik geloof graag dat het dit laatste is.
Het is een boek dat stof tot nadenken biedt. Het is een van de meest doordachte, vergaande, oprechte werken over het schrijven en de rol van de schrijver. Maar het is ook een gefragmenteerd, maar veelomvattend portret van een persoon: Elizabeth Costello, of; Coetzee, wiens alter ego het is. Misschien had ik twee lezingen nodig om het ten volle te waarderen, of moet ik het nog vaker lezen om er nog meer uit te halen.
marijnboomars's review against another edition
reflective
medium-paced
- Plot- or character-driven? Character
- Strong character development? No
- Loveable characters? No
- Diverse cast of characters? No
- Flaws of characters a main focus? No
3.0
I do not think that the author intended to publish this collection of short stories as one and this was noticeable. Especially, the last letter was very confusing and it cannot be called anything else than random. It would have been better if the author did not pretend that the Elizabeth Castello was the main character of all the short stories, as her conduct does not seem to match in the various stories. I really enjoyed some stories, such as the one about Elizabeth and her sister and the one about Elizabeth's talk in Amsterdam, as I found the reflections in these stories intriguing and thought-provoking. However, the story about animal rights was vague and nonsensical. I am a vegetarian myself, so I do care about the well-being of animals, but it seemed as if no point was made in the story. The writing style was enjoyable. I cannot say that I recommend the novel as a whole, but particular stories are definitely worth a read.
xanderzone41's review against another edition
challenging
dark
informative
reflective
slow-paced
- Plot- or character-driven? N/A
- Strong character development? No
- Loveable characters? No
- Diverse cast of characters? No
- Flaws of characters a main focus? Yes
5.0
ftremlett24's review against another edition
emotional
informative
reflective
sad
slow-paced
- Plot- or character-driven? Character
- Strong character development? No
- Loveable characters? No
- Diverse cast of characters? No
- Flaws of characters a main focus? It's complicated
3.0
carlahahs's review against another edition
informative
reflective
medium-paced
- Plot- or character-driven? N/A
5.0
vtlism's review against another edition
5.0
i thought this would be dreadfully dull, but it was the best-written book i've read in a long time, beautiful and interesting and compelling. i wanted to read it again right away, but one must trudge onward.
ameliasbooks's review against another edition
challenging
reflective
slow-paced
- Plot- or character-driven? Character
- Strong character development? No
- Loveable characters? No
- Diverse cast of characters? No
- Flaws of characters a main focus? It's complicated
3.0
Philosophical, has some interesting thoughts and ideas in it, but doesn't come together as a novel. The decision for a female main protagonist is not executed that well, sometimes the author seems aware of that and tries to show how able he is to know what women would say, think or feel in certain situations. Unfortunately that doesn't hide overall how obviously written by a man this book is. It is overall quite self-centered, even self-pitying sometimes. Obviously the lectures held by Elizabeth Costello in this book are actual lectures Coetzee has given in real life. Who needs that in a novel? Too much navel gazing.
anna1882's review against another edition
challenging
emotional
funny
reflective
medium-paced
4.0
Yes, that she can believe in: the dissolution.
rachaelbee0402's review against another edition
4.0
What an intriguing and distinctive book! Review to follow (at some point this year I hope...)