5.0

"Η έκρηξη του πολέμου το 1914 δεν είναι ένα δράμα της Αγκάθα Κρίστι, όπου στο τέλος ανακαλύπτουμε τον ένοχο στην τζαμωτή βεράντα να στέκει πάνω από ένα πτώμα με ένα πιστόλι που ακόμα καπνίζει. Δεν υπάρχει πιστόλι που καπνίζει σε αυτήν την ιστορία· η μάλλον, υπάρχει ένα στα χέρια του κάθε βασικού χαρακτήρα. Ιδωμένη απ' αυτό το πρίσμα, η έκρηξη του πολέμου ήταν μια τραγωδία, όχι ένα έγκλημα."

Εκατό χρόνια μετά την 28η Ιουνίου 1914, όταν ο Γκαβρίλο Πρίντσιπ σκότωσε τον αρχιδούκα της Αυστροουγγαρίας και διάδοχο του θρόνου της αυτοκρατορίας, Φραγκίσκο Φερδινανδο, θέτοντας σε κίνηση τα γρανάζια μιας μηχανής που οδήγησε στον πόλεμο που ονομάστηκε "Μεγάλος", οι αιτίες που πραγματικά οδήγησαν την Ευρώπη σε αυτό το σημείο χωρίς επιστροφή παραμένουν αξεδιάλυτες. Σε αντίθεση με τον πόλεμο που τον ακολούθησε, δεν υπάρχει ένα απόλυτο κακό, ένας αδιαμφισβητητος εχθρός απέναντι στον οποίο ορθωθηκε το αντίπαλο στρατόπεδο για να αποτρέψει την καταστροφική μανία του. Πρόκειται για ένα φοβερά σύνθετο γεγονός με πολλές και λεπτές εκφάνσεις που έπαιξαν, καθεμία το ρόλο της και συνέβαλαν στη διάπλαση της Ευρώπης σε αυτό που είναι σήμερα.

Το βιβλίο του Clark καταπιάνεται με την ερμηνεία των γεγονότων που οδήγησαν στην έναρξη του πολέμου, μέσα από την ανάλυση των πράξεων, των πιθανών κινήτρων, την ερμηνεία της ψυχολογίας καθενός εκ των ιθυνόντων και των φόβων και φιλοδοξιών τους. Πλούσιες λεπτομέρειες από διπλωματικα έγγραφα (αδύνατον να συγκρατηθουν όλες με μια ανάγνωση) και αλληλογραφίες και σφαιρική (πιστεύω) ανάλυση και προσέγγιση των γεγονότων της περιόδου πριν και κατά τη διάρκεια της Ιουλιανής Κρίσης.

Το βιβλίο δομείται σε τρία μερη: Το πρώτο ασχολείται με την έριδα μεταξύ Αυστροουγγαρίας και Σερβίας, η κλιμάκωση της οποίας οδήγησε στους φόνους του Σαράγεβου στις 28 Ιουνίου 2014 και στη μετέπειτα φάση της Ιουλιανής Κρίσης. Το δεύτερο καταπιάνεται με την εξέλιξη της γενικότερης ευρωπαϊκής πόλωσης τα χρόνια πριν από τον πόλεμο (ήδη από τα τέλη του 19ου αιώνα) αλλά και του πώς από την ύφεση της πόλωσης τα τελευταία χρόνια πριν τον πόλεμο φτάσαμε στο αυστριακό τελεσίγραφο και την κήρυξη του πολέμου. Το τρίτο εστιάζει στην ίδια την Ιουλιανή Κρίση και τις αντιδράσεις των εμπλεκομένων μεγάλων δυνάμεων σε αυτήν.

Ήταν αναπόφευκτος ο Α Παγκόσμιος Πόλεμος; Ίσως ποτέ να μην υπάρξει ξεκάθαρη απάντηση σε αυτό το ερώτημα, αξίζει όμως όλοι να σκύψουμε πάνω από αυτό το πολυσύνθετο γεγονός που ενεπλεξε μια ολόκληρη ήπειρο σε έναν πόλεμο που ξεκίνησε από ένα περιφερειακό κέντρο των Βαλκανίων, διέλυσε τρεις αυτοκρατορίες και άλλαξε την Ευρώπη για πάντα.