A review by philosophie
Πρόζες 1945 - 1980 by Samuel Beckett

5.0

Ο Samuel Beckett βρίσκεται στο κέντρο του μοντέρνου και ειδικά του μετα-μοντέρνου/avant-garde λογοτεχνικού κινήματος, γεγονός που αποδεικνύεται στα πειραματικά του κείμενα, τα οποία κι ανθολογούνται εδώ και που χαρακτηρίζονται από κλιμακούμενη νοηματική σκοτεινότητα. 

Ωστόσο για μένα η εικόνα της παραμένει συνδεδεμένη μ' εκείνο το παγκάκι, όχι το παγκάκι τη μέρα, ούτε καν το παγκάκι τη νύχτα, αλλά το παγκάκι το σούρουπο, τόσο που εγώ, μιλώντας για το παγκάκι, όπως μου εμφανίστηκε εκείνο το σούρουπο, είναι σαν να μιλώ για κείνην, εγώ.

Η πραγματικότητα, η εμφατικά παράφωνη, εκφράζεται με λογοτεχνική αποστασιοποίηση από τα παραδοσιακά καλλιτεχνικά καλούπια, αντανακλώντας στην αφαιρετική δομή την αταξία της εποχής. Η αφηγηματική συνέχεια διασπάται, η παραδοσιακή σύνταξη παραβιάζεται, από κοινού με τη συνοχή της αφηγηματικής γλώσσας, εφαρμόζοντας τη ροή συνείδησης, την τόσο αγαπημένη στα ιερά τέρατα του μοντέρνου (Virginia Woolf, James Joyce, T. S. Eliot).

Σβηστό πεσμένο ανοιχτό αληθινό καταφύγιο αδιέξοδο προς το οποίο με τόσα λάθη χρόνος λησμονημένος. Ουδέποτε παρά σιωπή τέτοια που στη φαντασία αυτό το άγριο γέλιο οι κραυγές αυτές. Κεφάλι μέσα στο ήρεμο μάτι φως παντού λευκό ήρεμο όλα λησμονημένα. Χίμαιρα αυγή σκορπίζει χίμαιρες και η άλλη η αποκαλούμενη σούρουπο.

Το σοβαρό αναμειγνύεται με το παιγνιώδες σε αρκετά κείμενα της συλλογής, καθώς η γλώσσα αντιμετωπίζεται ως παίγνιο, ταυτόχρονα με την απτή καφκική ατμόσφαιρα του παραλόγου, κι ο Beckett καταλύει τα θεμέλια των παραδεδεγμένων τρόπων σκέψης κι εμπειρίας, αποκαλύπτει, ως εκ τούτου, την απελπισία του ανθρώπου, την απουσία επικοινωνίας, την α-νοησία της ύπαρξης, και το κενό, το τίποτα επί του οποίου κάθε βεβαιότητα υπάρχει μετέωρη. 

Με συγχωρείτε, κύριε, είπα, κι ανασηκώθηκα μια σπιθαμή από τη θέση μου πιάνοντας διστακτικά και το καπέλο μου, Τι ώρα είναι, για όνομα του Θεού! Μου είπε κάποια ώρα, μια ώρα που δεν σήμαινε τίποτα, μόνο αυτό θυμάμαι, διόλου δεν ηρέμησα. Αν και ποια ώρα θα με ηρεμούσε; Α, ξέρω ξέρω, θα έρθει μια που θα το κάνει. Μέχρι τότε όμως;

Η φαινομενική ύπαρξη νοήματος διασκορπίζεται σε ένα παιχνίδι απροσδιοριστιών, με τον τρόπο λειτουργίας της γλώσσας να υπονομεύει την νοηματοδότηση, αφού, σύμφωνα με τους μεταδομιστές, κάθε μορφή πολιτισμικού λόγου εκφράζει την ιδεολογία ή τις σχέσεις και τις κατασκευές της σύγχρονης κοινωνίας. Θεματολογικές εμμονές, τέλος, διατηρούνται, παλτά, καπέλα, πατέρες, κρανία, περιθωριακοί χαρακτήρες, αλλοτρίωση, παγίδευση, απώλεια, ώστε είναι δύσκολο να διακρίνει ο αναγνώστης τη μια ιστορία από την άλλη, και συνθέτουν ένα αφηγηματολογικό πανόραμα, όπως σημειώνει η Εριφύλη Μαρωνίτη στο εισαγωγικό Σημείωμα της Μεταφράστριας. Ωστόσο εξακολουθεί να υπάρχει κάτι το υπερβατικό που δεν υποτάσσεται σε ρεαλιστικές ή ιδεαλιστικές μανιέρες·  ο Beckett θα περιγράφει κάτι παράξενο ή συγκεχυμένο χρησιμοποιώντας, εντούτοις, γλώσσα και σύμβολα οικουμενικά, ώστε να επικαλείται μνήμες και βιώματα του αναγνώστη.

Σάρκα πουθενά, ούτε και τρόπος να πεθάνεις. Άφησέ τα όλα αυτά, να θέλεις να τ' αφήσεις όλα αυτά, μη γνωρίζοντας τούτο τι σημαίνει, όλα αυτά, ειπώθηκε γρήγορα, έγινε γρήγορα, μάταια, τίποτα δεν κινήθηκε, κανένας δεν μίλησε. Εδώ, τίποτα δεν θα συμβεί εδώ, κανείς δεν θα είναι εδώ, για πολλές αργόσυρτες μέρες. Αναχωρήσεις, ιστορίες, δεν είναι γι' αύριο. Και οι φωνές, από όπου κι αν έρχονται, είναι ξεψυχισμένες.