millah 's review for:

Kong Tvi-menning II; um Rupert av Henzau by Anthony Hope

2.75

---

Eg likte denne historia, i alle fall delar av ho. Boka starta tre år etter hendingane i Ruritania, frå den første boka, og ei ny krise trua æra til dronninga. Den skumle Rupert av Hentzau hadde fått tak i eit brev som dronning Flavia hadde skrive til den tidlegare kjærasten Rudolph Rassendyll. Sjølvsagt måtte Rudolph skunda seg til unnsetning.

„Og no," sa Rudolf og snudde seg til meg, – ,,no er det best du kjem deg iseng."
Eg kjem ikkje ihug kva eg svara, for det kom med eitt slik ei svimring over meg, og eg minnes berre at Rudolf hjelpte meg upp i si eigi seng.

Eg fekk sova; men eg trur aldri han godtso la seg ned paa sofaen. For eg vakna eit par gonger, og kvar gong høyrde eg, han gjekk att og fram paa golvet. Paa morgonsida kom det slik ei svær tyngd over meg, so eg veit ikkje rett kva han daa gjorde.

Klokka aatte kom James inn, og vekte meg. Han sa det kom doktar um ein halv times tid. Men kjende eg meg god nok til det, vilde hr. Rassendyll gjerne tala eit par ord med meg fyrst. Eg bad James henta husbonden sin med eingong. Antan eg var so elder so, laut me talast ved fyrst.

Rudolf kom, logn og roleg. Faare verka paa han som eit glas god gamal vin paa ein gamal drikkar. Blodet strøymer snøggare igjenom ædrorne og ein vert som eit anna mennskje. Eg kan ikkje rett fortelja koss han saag ut. Det var plent som heile andlitet skein av fryd.

Eg hev set unge menner sjaa likeins ut, naar den gjenta dei er glad i, kjem inn i romet. Og eg hev set same glansen i gjenteaugo, naar einkvan undestratten som i mine augo var plent som alle andre, kom burt og helste. Eg spaar eg saag likeins ut eg den tidi eg gjekk paa friing. Same underlege draget var no over Rudolf, daa han kom burt aat sengebaren.

„Fritz, far," sa han, „me hev fenge svar fraa Sapt. Eg tenkjer telegraf-folki vart uroa i Zenda plent som James uroa dei her i Wintenberg. Kva meiner du! Rischenheim bad um ei samrøde med kongen longe fyrr han reiste fraa Strelsau."

Eg reiste meg upp paa olbogen i sengi.

„Du skynar det?" holdt han ved. „Han reiste heimanfraa mondag. Idag er det onsdag. Og kongen hev lova han ei samrøde paa fredag. Du skynar soleis -"

,,Dei gjorde rekning paa, at dei skulde ha lukka med seg," ropte eg, og Rischenheim tek brevet med seg."

„Ei avskrivt, kjenner eg Rupert av Hentzau rett. Jau dei hadde lagt det væl over. Det var ikkje lite sløgt dette med dei kararne som strauk av med alle vognerne. Kor stor fyremunn hev dei no, tru?"

Eg kunne kje so nøgje vita det, men eg tvila ikkje meir en han paa, at Rupert hadde si hand med i dette.

„No ja," heldt han ved, „eg sender snøggbod til Sapt at han held Rischenheim uppe ein dags tid, um han kan  - elder so lyt han faa kongen burt fraa Zenda."

„Men Rischenheim lyt faa snakka med kongen tidlegare elder seinare," kom eg med.

,,Tidlegare elder seinare ja - men der er himmelvid skil paa dei tvo ting!" sa Rudolf Rassendyll. Han sette seg ned paa sengebaren attved meg, og sa fast:

„Du kan ikkje røra deg paa eit par dagar minst. Send bod til Sapt og bed han setja deg inn i alt som hender. So snart du er god til aa reisa, so tak til Strelsau, og lat Sapt faa greie paa det med det same. Me kjem til aa faa bruk for deg."

„Men du daa, kva hev du tenkt deg til aa gjera?" spurde eg.

Han saag ei stund paa meg, og andlitsdragi skifte. Eg las fyrst fast vilje og trass og djervleik; dertil kjæte og morskap, og tilslutt den ljose glansen som var over han med same han kom. Han hadde sete og røykt ein sigarett. No slengde han stumpen burt paa varmen og reis upp.

„Eg tek til Zenda," sa han.

„Til Zenda?" skreik eg ende over meg.

„Ja væl ja," sa Rudolf. „Eg reiser til Zenda, Fritz far. Eg hev lenge kjent paa meg at eg skulde koma dit endaa ein gong, og sjaa um det ikkje vart."

Positivt:

• Spennande historie med høgt tempo, men mangla den optimistiske energien til "The Prisoner of Zenda". 
• Homoerotiske spenningar all over the place.
• Eg fann ut at "aal reit" var eit uttrykk dei brukte i Noreg på denne tida, faktisk hadde dei brukt det i fleire tiår før boka kom ut. 
• Den stilige og skurkaktige Rupert av Hentzau stal showet. Den eine scena mellom han og Rudolf  var magisk. I motsetning til så mange romanar av denne typen, var skurken han som stadig var på bakfoten, i undertal og måtte stole på sitt vit for å overleva. Rupert vart menneskeleg og nesten sympatisk. 
• Gode duellscener og spennande intrigar. Duellen der Rupert desperat måtte kjempa for livet på eit trongt loft var suveren. 
• Eg likte at den personen som endte på trona til slutt, endte på trona.

Negativt:

• Tonen skifta fra den forrige boka, og borte var den optimistiske energien og eventyrlysta. Forteljinga til Fritz von Tarlenheim var matt, og karakterane var defensive. Historia handla meir om å førebyggja noko, enn å gjera noko.
• Handlinga krevde mykje bak-kulissene forklaringar, dumdristige handlingar frå heltane og hopp rundt timeplanen for å halda delplotta saman.
• Mykje av handlinga vart fortalt frå synspunktet til Fritz, ein karakter som ikkje var til stades under dei fleste hendingane, men som rekonstruerte dei. Resultatet var merkeleg og distanserande.
• Dronning Flavia verka til tider dum og svak som karakter.
• Rassendyll, den tilsynelatande helten, var stivnakka. 
• Dei einaste verkeleg interessante karakterane var skurken Rupert av Hentzau, som det var altfor lite av i teksten, og gode gamle pragmatiske oberst Sapt.
• Skuffande slutt som unngjekk å ta eit standpunkt.
• Eg likte ikkje at historia antyda at
  Rudolf Rassendylls bortgang var eit positivt scenario ettersom det skånte Rassendyll frå å kjenna seg skuldig viss han måtte regjere Ruritania og etterlikne Rudolf V med Flavia som si kone og dronning.

Generelt:

Romanen reflekterte den puritanske moralen på slutten av 1800-talet. Endringa i forteljarstemme varsla den skuffande finalen der, etter en lang debatt om

det er rett eller ikkje for Rudolf å vera konge og gifta seg med Flavia, unngjekk forfattaren spørsmålet heilt ved å drepa han utan å avsløra kva han eigentleg hadde bestemt seg for; dette, ganske sannsynleg, fordi den 'rette' avgjerda ville ha fornærma puritanarane, ved å legitimera Flavias utruskaplege kjærleik.

Alt i alt var romanen underhaldande, med eit komplekst plott og interessante karakterar. Eg kan lempe litt på kritikken av boka gitt epoken ho vart skrive i og det at ho var i tråd med tidas forventningar. Det hjalp også at forfattaren til slutt

lét enkjedronning Flavia styra Ruritania åleine

. Dessutan var historia ein klassikar i sjangeren, den var underhållande, og prosaen var gjennomarbeidd.