A review by marpuntleest
Het ongelukskind by Beatrice Salvioni

4.0

4,5 ⭐️

Dit boek gaat over een jonge vrouw, Francesca, maar eigenlijk over de kracht van alle vrouwen. Francesca groeit op in een welgesteld gezin in het Italië van 1936. Een gezin met vooral heel veel buitenkant en een koude binnenkant: een vader die zich gevangen voelt, onvrij om zijn eigen visie te bepalen en niet de kracht bezit om zich daartegen te verzetten en een moeder met ontelbaar veel meer aandacht voor status, macht en vleiende aandacht, dan voor haar dochter. Of zoals Francesca zelf zegt: 'Ik schuifelde langs de sierpotten met aspidistra's en droge aarde, die mama altijd vergat te begieten, omdat ze nu eenmaal weinig belangstelling voor levende dingen had.'

Niemand vraagt haar hoe het gaat en Francesca zelf zit vol vragen, bijvoorbeeld waarom iedereen dat meisje bij de rivier het ongelukskind noemt en waarom ze niet naar haar toe mag. Dat toch te doen, is haar eerste rebelse daad. Het ongelukskind, Maddalena, laat haar zien wat kracht is, dat je als meisje niet onderdoet voor de jongens en dat je nooit moet laten zien dat je bang bent.

Ondertussen verklaart Italië de oorlog aan Ethiopië. Een strijd die alle banden op scherp zet: jongens worden naar de strijd geroepen, de Italiaanse export wordt met economische sancties geboycot door de Volkenbond en het fascisme viert hoogtij. Ik wist voor ik dit boek las niet dat in Italië lang voor Hitler het fascisme al zo de gevestigde orde was, maar deze wetenschap in combinatie met de armoede die ontstond door de economische sancties en het sentiment jegens Europa dat dat opriep, maakt dat ik nu veel beter kan verklaren (niet begrijpen, want begrijpen zal ik het nooit) waarom de nazi's in Italië relatief zo makkelijk voet aan de grond kregen.

Omdat haar broer naar de oorlog werd gestuurd en Maddalena het hem beloofd had, ging ze een tijd braaf met Francesca naar school mee. Tot ze de propaganda niet meer aan kan horen en weigert de Romeinse groet te brengen. Francesca heeft haar eerder een keer in de steek gelaten en haar mond niet open gedaan. Ze had de kracht niet die Maddalena haar toebedeelde en vraagt zich af: 'Waarom niet? Waarom lukte het niet te zeggen wat ik wilde, slikte ik mijn woorden in tot ze brandend op mijn maag bleven liggen?'. Dit keer durft ze het wel, voelt de noodzaak. Waar ze eerder nog deel had genomen aan een ceremonie voor het bewind, waarin ze op het podium heeft moeten zeggen: 'Je kunt het vaderland ook dienen door je huis te vegen', spreekt ze nu samen met Maddalena haar eigen woorden. Ze doet dit op impuls, weet nog niet waarom, maar zodra ze buiten staan, legt Maddalena het uit:

'Ze haalt diep adem. 'Ik was het zat om na te praten wat zij ons voorkauwen. Onze Ernesto heeft het vaak genoeg gezegd: woorden zijn belangrijk, Maddalena. Je moet erover nadenken voordat je ze zegt. Anders worden ze gevaarlijk. En hij heeft gelijk. Maar woorden hebben ook macht. Vind je ook niet'.

Beatrice Salvioni heeft een prachtige, beeldende schrijfstijl en ik zou nooit geraden hebben dat dit haar debuut was. Ik leefde mee met de meisjes, kon me in hen beiden verplaatsen en was bang, blij, bezorgd, boos en liefdevol in hun plaats.
Het is een krachtig eerbetoon aan de ontwikkeling van vrouwen, vrouwen die hun tijd vooruit waren én de vrouwen van nu.

"Wie weet kwam volwassen zijn, vrouw zijn, uiteindelijk wel hierop neer: het ging niet om het bloed dat één keer per maand vloeide, niet om de opmerkingen die mannen maakten of om mooie kleren. Het ging erom dat je een man die zei 'Jij bent van mij.', in de ogen durfde te kijken en antwoordde: 'Ik ben van niemand.'"