Scan barcode
A review by ayla_derammelaere
Borderline times : het einde van de normaliteit by Dirk De Wachter
emotional
hopeful
informative
inspiring
reflective
fast-paced
4.0
Het boek gaat ervan uit dat elke maatschappij een 'eigen soort problematiek' oproept. De 'hoofdproblematiek' kun je dan ook zien als symptoom van wat er mis gaat in onze maatschappij. In onze Westerse samenlevingen hebben we vooral te maken met neurologische problematieken : borderlinepersoonlijkheid, adhd, autisme,..
De auteur geeft aan dat niet alleen de borderline-patiënt aan de kenmerken van de diagnose voldoet maar onze hele maatschappij.
Hieronder vind je enkele citaten uit het boek, al dan niet aangevuld met persoonlijke bedenkingen :
"In de Verenigde Staten ben je als 'white middle class-er' niet meer mee met je tijd als je niet je persoonlijke 'shrink' hebt - een 'personal coach' mag ook - en bij ons kun je tegenwoordig geen krant meer openslaan of je leest er over burn-out, autisme, zelfmoord, depressie en ga zo maar verder." - Dirk De Wachter
-> labels zijn een mode-verschijnsel geworden ; je 'hoort' een diagnose te hebben om 'normaal' te zijn, om erbij te horen.. mensen die om erkende (echte) redenen een diagnose hebben gekregen, zouden in de meeste gevallen blij zijn als ze 'normaal' zouden kunnen zijn terwijl 'normale' mensen vinden dat er iets mis met je is als je geen diagnose hebt.. de wereld op z'n kop...
"En daar zitten wij dan. In een geïndividualiseerde, neoliberale, postmoderne maatschappij. Ieder van ons op z'n geïndividualiseerde, neoliberale, postmoderne eilandje. Mens naast mens naast mens. Met z'n allen bedolven onder het puin van de postmoderne, neoliberale individualistische explosie." - Dirk De Wachter
-> we hebben de illusie gekregen dat iedereen alles kan wat hij/zij maar wil, zonder dat we rekening willen houden met nature/nurture, zonder rekening te houden met persoonlijkheid en economische situatie, zonder... we mogen niet meer zeggen dat iemand iets niet kan, we mogen mensen niet meer beschermen, we mogen ook niet meer helpen : iedereen moet alles zelf voor elkaar krijgen, alles zelf uitzoeken,... in naam is er nog een maatschappij maar in wezen kennen we onze buren niet meer, mogen vrienden en familie enkel kort en vooraf aangekondigd op bezoek komen en zitten we vastgekleefd aan onze schermen waardoor we zelfs in ons gezin niet meer aan echt contact toekomen
De cijfers van mensen met een diagnose stijgen, de cijfers van medicijngebruik stijgen terwijl heel veel 'natuurlijke' gevoelens en noden weggeduwd lijken te worden.
1.Kinderen zitten thuis achter de computer, voor de televisie of op hun telefoon. Eens ze dan eindelijk eens buiten komen, heeft hun opgebouwde en onderdrukte energie een uitbarsting en krijgen ze opeens de stempel 'adhd' terwijl we vroeger gewoon (buiten) speelden en onze energie elke dag kwijt konden.
2. Het spelen van spelletjes op de computer, het bekijken van (korte) filmpjes op social media,.. leren onze kinderen niet meer hoe ze zich moeten langdurig concentreren. Online spelletjes leren hen niet dezelfde vaardigheden als gezelschapsspelletjes doen (beurt afwachten, verliezen, een spel kan lang duren,..) maar opnieuw, in plaats van onze focus te verleggen naar wat natuurlijk gedrag zou moeten zijn, krijgen deze kinderen een stempel.
Het woord 'verantwoordelijkheid' is een vies woord geworden : we willen alles mogen doen maar willen nergens verantwoordelijkheid voor nemen : vb. kinderen die slechte punten scoren op school -> dit zal wel aan de school, de leerkracht,.. liggen maar niet aan ouders die geen tijd hebben om naast hun kind te zitten als dit huiswerk maakt, niet aan ouders die hun kinderen niet voorlezen,... we maken keuzes maar weigeren de consequenties, daarvoor zoeken we een schuldige : de maatschappij, de baas, en onze favoriet : een stoornis (want dan kun je het ons toch echt niet kwalijk nemen)
"In diagnostische termen volstaat het dat iemand 5 van de 9 borderline-kenmerken vertoont om het label opgeplakt te krijgen." - Dirk De Wachter
-> de auteur vergeet hier een heel belangrijk punt : de DSM geeft duidelijk aan dat alleen deze kenmerken hebben, onvoldoende is -> iemand moet er ofwel zelf last door ondervinden of z'n/haar omgeving moet er last door ondervinden. Veel mensen die zich herkennen in deze kenmerken, leven waardevolle levens waarin ze geen (grote) last ondervinden en ze hierdoor dus geen diagnose zouden krijgen
"Elke tijd heeft met andere woorden de patiënten die hij verdient, hoezeer de mens zich ook inspant om dat lot te ontlopen... Psychiatrie is de spiegel van de wereld waarin we leven. Patiënten zijn de symptoomdragers van een zieltebeeld waaraan een hele maatschappij lijdt." - Dirk De Wachter
"Er is enerzijds het streven naar individualiteit, de vanzelfsprekendheid van een individueel te bepalen levenslot, en anderzijds de blijvende hunkering naar geborgenheid. En dat levert ons de verlatingsangst op." - Dirk De Wachter
-> het gevecht tussen wat de samenleving ons zegt te doen en wat ons instinct ons zegt te doen (de mens is en blijft een kuddedier)
"Vroeger bracht men z'n kinderen frustratietolerantie (grenzen) bij, nu zijn we als ouders het alomtegenwoordige publiek van onze kinderen, en kan men zich afvragen hoe het met die (grenzeloos) verwende generatie in godsnaam ooit moet aflopen. Niet goed, als je de journaliste mag geloven :"Dat is wat we krijgen : ongelukkige en angstige dertigers met het narcisme en de hulpeloosheid van een kind." - Dirk De Wachter
"... (voorbeelden van kinderen die X dagen weg zijn van huis en met wie we continue contact willen hebben) Verraadt dat geen gebrek aan vertrouwen ? Wat we in de psychoanalyse 'basic trust' noemen, basisvertrouwen dus ? Het lijkt wel of we met z'n allen zijn blijven steken in de kinderlijke verlatingsangstfase..." - Dirk De Wachter
-> waar een gsm ons 'vrijheid' had beloofd, zijn we nu nog meer gebonden (cfr. fomo (fear of missing out)
"Terwijl de plattelandscontext van weleer mensen een stevig sociaal vangnet garandeerde, waarop te allen tijden kon teruggevallen worden, levert de verstedelijking behalve heel veel luxe, comfort en welvaart voor velen, voor veel anderen een net op met evenveel mazen als draden die ze bijeenhouden, waardoor nog veel meer mensen dan vroeger nu met honderdduizenden tegelijk door die mazen vallen. Eenzaamheid, zowel fysiek als psychisch, is misschien wel het cruciale probleem van de westerse wereld in de moderne tijd." - Dirk De Wachter
"Kinderen groeien op met de illusie dat geluk perfect bereikbaar is, hier en nu, via een object dat gekocht kan worden. Instant geluk. Verlangen is verboden, een tekort schept onbehagen, alle aandacht gaat naar onmiddellijk genieten. Snel verveeld raken is daar een gevolg van, samen met constante katers. Als 'het' niet voldoet, schaft men zich gewoon een volgend object aan. De geliefde wordt op dezelfde manier benaderd. De volgende partner zal wel het perfecte geluk en het perfecte orgasme opleveren. Het neoliberalisme zadelt ons op met het idee dat genot de leegte kan vullen." - Paul Verhaeghe
"... door 'liefde' uit te roepen tot het centrale thema van de man-vrouw-/ man-man-/vrouw-vrouwverbinding, is onze relationele werkelijkheid een stuk brozer geworden. De relaties zijn intenser geworden - we stappen samen in de boot 'omdat we elkaar graag zien' - maar tegelijkertijd ook instabieler : zodra 1 van de 2 zich niet meer houdt aan de ongeschreven basisregel dat liefde het fundament is van het samenzijn, is het ethisch en maatschappelijk volstrekt aanvaard dat de boot naar de kant wordt gestuurd en er iemand uitstapt." - Dirk De Wachter
"Zo zijn relaties 'consumptiegoederen' geworden en dus inwissel- en vervangbaar. In een relatie is bijgevolg enkel nog aandacht voor de 'goede dagen' ; de 'kwade dagen' mogen er niet meer zijn, en toch heeft iedereen er. Maar als die er dan aankomen, kopen we een nieuwe relatie. Is het dan verwonderlijk dat veel koppels van nu nog maar weinig draagkracht hebben ?" - Dirk De Wachter
"Er is een nieuw type mens ontstaan. Hij is grof en dik. Hij lapt de verkeersregels aan z'n laars, hij scheldt z'n medemens uit, hij zal iedereen laten weten dat hij hier op aarde is. Oorzaak : de propaganda van het genot. Alles moet leuk en lekker zijn. " - H. J. A. Hofland
-> het belangrijkste in ons leven, is 'ik' : gemeenschap en samenleving zijn secundair geworden ; de 'voor wat, hoort wat'-mentaliteit. Let op, egoïsme is niet altijd slecht maar waar de slinger vroeger door kon slaan in 'dit is hoe wij het als samenleving doen', slaat hij nu door naar 'dit is wat ik (niet) wil'
"Het leven 'moet' leuk zijn, relaties 'moeten' leuk zijn... en wanneer het niet leuk is, dan is het in onze opdracht van zelfcreatie en zelfrealisatie noodzakelijk om zelf en individueel een andere beslissing te nemen. We 'moeten voor onszelf zorgen' en 'het leven voor onszelf leuk houden'. Genieten is in dit verhaal niet enkel de nieuwe moraal geworden, het is ook ieders plicht." - Dirk De Wachter
" 'Als mensen het normaal vinden dat ze soms geen zin in seks hebben, kopen ze er ook geen pillen voor. Dus moet gezorgd worden dat ze het niet normaal vinden.'... Nochtans is het af en toe niet-hebben van zin in seks even normaal als je niet elke dag even stralend voelen, niet elke dag even gelukkig zijn in je relatie, niet op elk moment zin hebben in het opzetten van een lachend gezicht, en ga zo maar verder... Maar als we verdergaan zoals we bezig zijn, is al het hierboven opgesomde straks abnormaal. En in een nog iets verdere toekomst kun je voor elk van de opgesomde tegen dan als 'stoornis' geklasseerde aandoeningen een pilletje krijgen. Het einde van de normaliteit heeft z'n intrede al gedaan..." - Dirk De Wachter
-> we zijn vergeten dat een emotie die iedereen heeft, normaal is, dat gevolgen ervaren na bepaalde gebeurtenissen, normaal is,... 'normaal' is vies woord geworden...
"Wat wel nieuw is, is dat de gradatie van geweld waarmee al deze dingen gebeuren steeds toeneemt, dat geweldplegers steeds driester te werken schijnen te gaan - zich van geen grens of eindigheid meer bewust ? - en nog : dat het in steeds meer gevallen steeds moeilijker wordt een duidelijk motief voor de geweldfeiten te vinden : ze lijken onvoorspelbaar en komen als het ware out of the blue." - Dirk De Wachter
-> gewenning aan geweld door het vaker zien / ervaren ervan in films, spelletjes en media ? Een gevolg van het makkelijker vinden van wapens ? Een gevolg van het 'beter' worden van wapens waardoor ze kleiner worden en een groter bereik hebben ? Een overmaat aan stress en druk en boosheid die na vele jaren onderdrukt te zijn, bij een zoveelste druppel ontploft ?
"Het is waarschijnlijk waar dat we niet iedereen in de samenleving kunnen integreren, maar we moeten wel mikken op zoveel mogelijk mensen. Niet door al wat fout loopt zwaar te sanctioneren, maar door ons te bezinnen over waar we met z'n allen mee bezig zijn, door na te denken over het functioneren van de maatschappij, door stil te staan bij wat er maakt dat de laatste tijd steeds meer mensen niet meer mee lijken te kunnen, dat meer en meer mensen ontsporen of vrijwillig afhaken." - Dirk De Wachter
-> de zorgsector wordt nog steeds niet serieus genomen : we moeten mensen helpen maar we krijgen er de mogelijkheden niet voor : ellenlange wachtlijsten door een tekort aan personeel, hoge werkdruk, lage lonen (in vergelijking met andere jobs waar gelijke eisen worden gesteld), geen vanzelfsprekend vrije weekends, stress en daarbovenop : ondankbaarheid vanuit de maatschappij
"Deze 'nieuwe' daders (zinloos geweld hooliganisme) hebben geen doel meer : ze overvallen geen bank voor het geld, ze verdedigen niet een geloof zoals terroristen doen. Ze geven uiting aan de zinloosheid van hun bestaan, en paradoxaal genoeg geven ze er op die manier ook zin aan : door uit te halen, trekken ze de aandacht. Het cynische is dat het werkt. Ze zijn op slag wereldberoemd." - Dirk De Wachter
"... een postmoderne samenleving als de onze schept de illusie dat alles mogelijk is voor iedereen. Iedereen kan president worden : "Yes, we can !". Maar dat is natuurlijk niet waar. Er zijn schijnbaar geen grenzen meer. En als men dan toch op een grend botst, wekt dat zoveel agressie op dat men ontploft !" - Dirk De Wachter
"De vraag wie of wat wij zijn, is een fundamentele vraag. We leven in een tijd vol tegenstellingen, waarin er door toedoen van de technologie geen afstand meer bestaat en er door het samensmelten van economieën ook geen grenzen meer bestaan. Maar de plaats van het individu in die geïndividualiseerde wereld is wankel. De traditionele gemeenschapsbanden met het land, met godsdienst en cultuur raken los, hoekstenen als het gezin vallen uit elkaar. De gevoelens daarover zijn dubbel. Aan de ene kant is het onmogelijk er niet een bevrijding in te zien van alle beklemmende conformismen die de traditie en de religies ons oplegden ; aan de andere kant voelen steeds meer mensen zich alleen en onveilig in een wereld die steeds groter en vreemder wordt." - Stéphane Hessel
"We stellen ons de vraag welke veranderingen aan de grondslag liggen van dat algemeen verspreide toegenomen gevoel van 'stuurloosheid' of 'gebrekkige plaatsbepaling' - onduidelijke identiteit dus - dat de moderne mens zo kenmerkt. We schuiven er 5 naar voren :
1. Het verdwijnen van traditionele sjablonen
2. Het vervagen van sekserollen
3. De dwingende alleenheerschappij van mode, lifestyle, looks en design
4. De dominantie van beelden en het gebrek aan woorden
5. De 'dood' van de mens als subject
Met als gevolg : al wat in de voorbije tijden bijdroeg tot het uitzetten van de lijnen van iemands identiteit, is nu verworden tot een vage zone, een diffuus gebied. Het wegvallen van grenzen betekent in de eerste plaats vooruitgang, want een grens is beperkt, maakt de actieradius kleiner enz. De globalisering heeft de landsgrenzen doen vervagen, de bijne totale individuele vrijheid is in de plaats gekomen van de beknotting van de menselijke ontplooiing. Er zijn voor iedereen nu meer kansen dan ooit, alles ligt als het ware voor het grijpen, kinderen hebben een overmaat aan keuze in alles... onze kinderen groeien op met het beeld en in de overtuiging dat iedereen beroemd, mooi, slim, rijk kan worden en carrière kan maken. Je bent er zelf verantwoordelijk voor, ook als je faalt." - Dirk De Wachter
-> ja en nee : er worden geen grenzen meer gesteld, kinderen mogen en moeten alles, opvoeden is vervangen door 'vriend worden van' maar we nemen geen verantwoordelijkheid : als er iets fout gaat, ligt het aan iets of iemand anders, als het goed gaat, ligt het aan ons ; doet me een beetje denken aan hoe alle goeie dingen aan God geweten werden en alle slechte dingen aan de duivel ; god en de mens zijn nu hetzelfde geworden, sinds het verval van het geloof
"De afwezigheid van fond, van basis, van basic trust is een kenmerk van de postmoderne hedendaagse westerse samenleving : de hedendaagse mens gaat z'n gevoel van leegte proberen te compenseren door prikkels van buiten uit op te zoeken, steeds meer, steeds straffere... De kickcultuur ontstaat daar waar de basic cultuur ontbreekt. Helaas maakt het overmatig zoeken naar impulsen van buitenaf het gevoel van leegte almaar groter." - Dirk De Wachter
"Dat affectlabiliteit samenhangt met een falend zelfbeeld blijkt bijvoorbeeld uit het allesoverheersende belang van hoe we eruitzien en hoe we bij onze medemensen overkomen, waarbij 'wie wij echt, in de diepte zijn' als vraag minder gesteld wordt. Daarmee samen hangt een dodelijke fascinatie met het jonge lichaam." - Dirk De Wachter
-> sociale media (internet in z'n geheel) doet hier ook geen goed aan : we tonen een heel eenzijdig (al dan niet gefabriceerd) beeld van onszelf aan de buitenwereld ; er is geen ruimte meer voor negatieve (zwaardere) gedachten of gevoelens, alles moet vrolijk en oppervlakkig en vooral mooi zijn. We kroppen heel veel op, hebben sneller en meer nood aan hulp om te leren dat het ok is om je ook (eens) somber te voelen
"Onze affectlabiliteit is heel bipolair geworden. We zoeken naar kicks, het moet steeds meer, en we gaan daarin steeds verder. Gewone dingen komen niet meer binnen, de zogeheten banaliteit is te allen prijze te vermijden. En dat terwijl de hang naar zoveel stimuleringen uiteindelijk slechts leidt tot.. leegte, en de daaruit volgende nog grotere hang naar nog meer stimuleringen, met nog grotere leegte als onontkoombaar gevolg." - Dirk De Wachter
"Vele psychiatrische studies wijzen erop dat depressies toenemen. Men is van mening dat depressie een breinstoornis is, die medicamenteus gecounterd moet worden. De stelling van dit boek is : malcontentement is ons probleem, niet zozeer depressie. Wat aan de basis ligt van zoveel miserie, is eenzaamheid, zinloosheid, affectlabiliteit en een gebrek aan frustratietolerantie. En dat is louter medicamenteus niet op te lossen." - Dirk De Wachter
"Het tijdperk 'seks is toegelaten', dat op het tijdperk 'seks is verboden' volgde, is via het tijdperk 'op impulsieve seks rust nog weinig taboe' vrij snel ontaard en omgeslagen in een tijdperk dat 'seks is verplicht' heet." - Dirk De Wachter
-> waar het vroeger normaal was om te wachten met vrijen tot de huwelijksnacht, wordt er nu vreemd gekeken als een tiener nog maagd is, laat staan als iemand van middelbare leeftijd nog maagd is. Jongeren (kinderen) beginnen vroeger en vroeger aan seks en hebben door de eenvoudige toegang tot pornografie, ook een vertekend beeld van wat vrijen inhoudt..
"Middelengebruik in het algemeen en alcoholgebruik in het bijzonder, zijn al langer mainstream geworden. Het gebruik van alcohol is zo goed als 'onontkoombaar' voor wie een sociaal leven wil leiden. Impulsief middelengebruik is nu de cultuur, en niet langer de afwijking. En de binge drinkers of comazuipers worden steeds jonger." - Dirk De Wachter
-> tegenwoordig lassen we 1 maand per jaar in waarin we allemaal ons best doen om geen alcohol te drinken .. en niemand die bang wordt van het feit dat mensen (niet alleen jongeren) trots zijn op het feit dat het hen is gelukt om dit een maand vol te houden..
"In de opvoeding van onze kinderen hellen we steeds meer over naar het zo weining mogelijk ingrijpen in hun wereld. De emancipatie van het kind is enorm doorgeschoten, we leggen veel te sterk de nadruk op zelfstandigheid, maar vaak is dat een excuus om niet te hoeven ingrijpen. Op andere gebieden houden we ze dan weer klein, door hen de hele week van hot naar her te blijven vervoeren, ook al zijn ze oud genoeg om zichzelf te verplaatsen." - Dirk De Wachter
-> 'lui ouderschap' : we doen vooral zaken die gemakkelijk zijn, namelijk de praktische zaken (die ook heel duidelijk zijn voor de buitenwereld) maar als het gaat over het echte opvoeden, waarden en normen en regels meegeven en toepassen, dan haken we af
"Wie een profiel aanmaakt op een sociale netwerksite, daarbij een foto uitkiest, nadenkt over het soort informatie dat hij/zij wil delen en met wie, selecteert welke van z'n/haar bezigheden publiek mogen worden gemaakt en welke niet, creëert dus een zo positief mogelijk beeld van zichzelf, een 'wensvolle' identiteit, ook wel een 'hoped-for possible self' genoemd. In de virtuele wereld kun je wel mooi zijn, blits, jong,.. je wordt letterlijk een illusoir zelf, een gedissocieerde nepidentiteit." - Dirk De Wachter
"In games, op facebook en in andere virtuele werelden en netwerken nemen we een virtuele identiteit aan, doen we ons vaak voor als iemand anders, soms heel bewust. Voor sommigen heeft de virtuele wereld meer werkelijkheidswaarde dan de echte wereld, hij krijgt zelfs meer emotionele waarde toebedeeld. Internetcommunicatie (mailen, iets posten op een blog, maar ook het eenvoudige sms'en en misbruikfenomenen als cyberpesten) is behalve een snelle manier van communiceren niet zelden een manier om op een weinig engagerende manier de confrontatie met z'n emoties te ontlopen. Zo dreigen we via het verlies van contact met onze emoties ook dat met de realiteit te verliezen." - Dirk De Wachter
-> we geven vrijwillig onze identiteit op om een eenzijdige persoonlijkheid te creëeren. We stappen af van complexiteit, van negativiteit, van alles wat niet geliefd is en hierdoor verliezen we contact met onszelf. Als wij niet meer weten wie wij zijn, hoe kunnen we dan een ander toelaten ? Hoe kunnen we dan functioneren in de wereld ?
"Niet de omvang van de gebeurtenissen zelf, maar de ruimte die de media eraan geven, bepaalt de grote van de impact die ze hebben op het bestaan." - Dirk De Wachter
-> niet langer 'als een boom valt in het bos en niemand is er om het te horen, maakt hij dan geluid' maar : als de media er geen of slechts beperkt aandacht aan geeft, gebeurt het dan wel echt ? Is het dan echt wel zo erg als we vreesden ? De media speelt hier ook in op ons gesprek aan concentratie en onze nood aan nieuw en anders : over een oorlog/hongersnood/.. wordt slecht een beperkte tijd gerapporteerd, na verloop van tijd zijn wij, de kijkers/lezers, het nieuws beu en willen we iets anders. Dat anderen lijden weegt niet op tegen onze verveling...
"Kort door de bocht misschien, maar wel interessant als denkpiste. Net zoals het laten aanbrengen van lichaamsversierselen de mainstream-vorm van automutilatie aan het worden is, kunnen we euthanasie beschouwen als de mainstream wordende variant van suïcidaliteit." - Dirk De Wachter
"... het valt niet te ontkennen dat steeds meer mensen die zich slecht in hun vel voelen naar de chirurg stappen (de 'andere' die moet tussenkomen) om het onmiddelijke 'couperen' van hun lijden door te snijden (mutileren), een behandeling die zij veruit verkiezen boven het langetermijnwerken bij een psycholoog of een psychiater. " - Dirk De Wachter
-> " I want it all and I want it now." - Queen ... we zijn liever lui dan moe..
"Iedereen heeft het recht om te beslissen over z'n eigen leven ? En dus ook over z'n eigen dood ? Is er een verschil tussen euthanasie bij ondraaglijk fysiek lijden en bij ondraaglijk psychisch lijden ? En wanneer is lijden ondraaglijk ?" - Dirk De Wachter
-> we beweren respect te hebben voor het leven, maar horen de dan ook geen respect te hebben voor de dood ? Wie zijn wij dat wij een ander mogen verplichten om door te gaan met leven ? We laten onze huisdieren inslapen als ze ziek zijn maar onze geliefden moeten aftakelen ? Ik begrijp dat dit een gevaarlijke lijn kan worden maar als we ook hier zorgen dat er voldoende gesprekken zijn, dat er voldoende alternatieven en therapieën worden aangereikt, waarom zou iemand die niet wil leven, zelf het heft in handen moeten nemen en dit op een vreselijke manier moeten doen ipv omringd te worden door geliefden, een waardig afcheid te krijgen en vredig in te kunnen slapen ?
De auteur geeft aan dat niet alleen de borderline-patiënt aan de kenmerken van de diagnose voldoet maar onze hele maatschappij.
Hieronder vind je enkele citaten uit het boek, al dan niet aangevuld met persoonlijke bedenkingen :
"In de Verenigde Staten ben je als 'white middle class-er' niet meer mee met je tijd als je niet je persoonlijke 'shrink' hebt - een 'personal coach' mag ook - en bij ons kun je tegenwoordig geen krant meer openslaan of je leest er over burn-out, autisme, zelfmoord, depressie en ga zo maar verder." - Dirk De Wachter
-> labels zijn een mode-verschijnsel geworden ; je 'hoort' een diagnose te hebben om 'normaal' te zijn, om erbij te horen.. mensen die om erkende (echte) redenen een diagnose hebben gekregen, zouden in de meeste gevallen blij zijn als ze 'normaal' zouden kunnen zijn terwijl 'normale' mensen vinden dat er iets mis met je is als je geen diagnose hebt.. de wereld op z'n kop...
"En daar zitten wij dan. In een geïndividualiseerde, neoliberale, postmoderne maatschappij. Ieder van ons op z'n geïndividualiseerde, neoliberale, postmoderne eilandje. Mens naast mens naast mens. Met z'n allen bedolven onder het puin van de postmoderne, neoliberale individualistische explosie." - Dirk De Wachter
-> we hebben de illusie gekregen dat iedereen alles kan wat hij/zij maar wil, zonder dat we rekening willen houden met nature/nurture, zonder rekening te houden met persoonlijkheid en economische situatie, zonder... we mogen niet meer zeggen dat iemand iets niet kan, we mogen mensen niet meer beschermen, we mogen ook niet meer helpen : iedereen moet alles zelf voor elkaar krijgen, alles zelf uitzoeken,... in naam is er nog een maatschappij maar in wezen kennen we onze buren niet meer, mogen vrienden en familie enkel kort en vooraf aangekondigd op bezoek komen en zitten we vastgekleefd aan onze schermen waardoor we zelfs in ons gezin niet meer aan echt contact toekomen
De cijfers van mensen met een diagnose stijgen, de cijfers van medicijngebruik stijgen terwijl heel veel 'natuurlijke' gevoelens en noden weggeduwd lijken te worden.
1.Kinderen zitten thuis achter de computer, voor de televisie of op hun telefoon. Eens ze dan eindelijk eens buiten komen, heeft hun opgebouwde en onderdrukte energie een uitbarsting en krijgen ze opeens de stempel 'adhd' terwijl we vroeger gewoon (buiten) speelden en onze energie elke dag kwijt konden.
2. Het spelen van spelletjes op de computer, het bekijken van (korte) filmpjes op social media,.. leren onze kinderen niet meer hoe ze zich moeten langdurig concentreren. Online spelletjes leren hen niet dezelfde vaardigheden als gezelschapsspelletjes doen (beurt afwachten, verliezen, een spel kan lang duren,..) maar opnieuw, in plaats van onze focus te verleggen naar wat natuurlijk gedrag zou moeten zijn, krijgen deze kinderen een stempel.
Het woord 'verantwoordelijkheid' is een vies woord geworden : we willen alles mogen doen maar willen nergens verantwoordelijkheid voor nemen : vb. kinderen die slechte punten scoren op school -> dit zal wel aan de school, de leerkracht,.. liggen maar niet aan ouders die geen tijd hebben om naast hun kind te zitten als dit huiswerk maakt, niet aan ouders die hun kinderen niet voorlezen,... we maken keuzes maar weigeren de consequenties, daarvoor zoeken we een schuldige : de maatschappij, de baas, en onze favoriet : een stoornis (want dan kun je het ons toch echt niet kwalijk nemen)
"In diagnostische termen volstaat het dat iemand 5 van de 9 borderline-kenmerken vertoont om het label opgeplakt te krijgen." - Dirk De Wachter
-> de auteur vergeet hier een heel belangrijk punt : de DSM geeft duidelijk aan dat alleen deze kenmerken hebben, onvoldoende is -> iemand moet er ofwel zelf last door ondervinden of z'n/haar omgeving moet er last door ondervinden. Veel mensen die zich herkennen in deze kenmerken, leven waardevolle levens waarin ze geen (grote) last ondervinden en ze hierdoor dus geen diagnose zouden krijgen
"Elke tijd heeft met andere woorden de patiënten die hij verdient, hoezeer de mens zich ook inspant om dat lot te ontlopen... Psychiatrie is de spiegel van de wereld waarin we leven. Patiënten zijn de symptoomdragers van een zieltebeeld waaraan een hele maatschappij lijdt." - Dirk De Wachter
"Er is enerzijds het streven naar individualiteit, de vanzelfsprekendheid van een individueel te bepalen levenslot, en anderzijds de blijvende hunkering naar geborgenheid. En dat levert ons de verlatingsangst op." - Dirk De Wachter
-> het gevecht tussen wat de samenleving ons zegt te doen en wat ons instinct ons zegt te doen (de mens is en blijft een kuddedier)
"Vroeger bracht men z'n kinderen frustratietolerantie (grenzen) bij, nu zijn we als ouders het alomtegenwoordige publiek van onze kinderen, en kan men zich afvragen hoe het met die (grenzeloos) verwende generatie in godsnaam ooit moet aflopen. Niet goed, als je de journaliste mag geloven :"Dat is wat we krijgen : ongelukkige en angstige dertigers met het narcisme en de hulpeloosheid van een kind." - Dirk De Wachter
"... (voorbeelden van kinderen die X dagen weg zijn van huis en met wie we continue contact willen hebben) Verraadt dat geen gebrek aan vertrouwen ? Wat we in de psychoanalyse 'basic trust' noemen, basisvertrouwen dus ? Het lijkt wel of we met z'n allen zijn blijven steken in de kinderlijke verlatingsangstfase..." - Dirk De Wachter
-> waar een gsm ons 'vrijheid' had beloofd, zijn we nu nog meer gebonden (cfr. fomo (fear of missing out)
"Terwijl de plattelandscontext van weleer mensen een stevig sociaal vangnet garandeerde, waarop te allen tijden kon teruggevallen worden, levert de verstedelijking behalve heel veel luxe, comfort en welvaart voor velen, voor veel anderen een net op met evenveel mazen als draden die ze bijeenhouden, waardoor nog veel meer mensen dan vroeger nu met honderdduizenden tegelijk door die mazen vallen. Eenzaamheid, zowel fysiek als psychisch, is misschien wel het cruciale probleem van de westerse wereld in de moderne tijd." - Dirk De Wachter
"Kinderen groeien op met de illusie dat geluk perfect bereikbaar is, hier en nu, via een object dat gekocht kan worden. Instant geluk. Verlangen is verboden, een tekort schept onbehagen, alle aandacht gaat naar onmiddellijk genieten. Snel verveeld raken is daar een gevolg van, samen met constante katers. Als 'het' niet voldoet, schaft men zich gewoon een volgend object aan. De geliefde wordt op dezelfde manier benaderd. De volgende partner zal wel het perfecte geluk en het perfecte orgasme opleveren. Het neoliberalisme zadelt ons op met het idee dat genot de leegte kan vullen." - Paul Verhaeghe
"... door 'liefde' uit te roepen tot het centrale thema van de man-vrouw-/ man-man-/vrouw-vrouwverbinding, is onze relationele werkelijkheid een stuk brozer geworden. De relaties zijn intenser geworden - we stappen samen in de boot 'omdat we elkaar graag zien' - maar tegelijkertijd ook instabieler : zodra 1 van de 2 zich niet meer houdt aan de ongeschreven basisregel dat liefde het fundament is van het samenzijn, is het ethisch en maatschappelijk volstrekt aanvaard dat de boot naar de kant wordt gestuurd en er iemand uitstapt." - Dirk De Wachter
"Zo zijn relaties 'consumptiegoederen' geworden en dus inwissel- en vervangbaar. In een relatie is bijgevolg enkel nog aandacht voor de 'goede dagen' ; de 'kwade dagen' mogen er niet meer zijn, en toch heeft iedereen er. Maar als die er dan aankomen, kopen we een nieuwe relatie. Is het dan verwonderlijk dat veel koppels van nu nog maar weinig draagkracht hebben ?" - Dirk De Wachter
"Er is een nieuw type mens ontstaan. Hij is grof en dik. Hij lapt de verkeersregels aan z'n laars, hij scheldt z'n medemens uit, hij zal iedereen laten weten dat hij hier op aarde is. Oorzaak : de propaganda van het genot. Alles moet leuk en lekker zijn. " - H. J. A. Hofland
-> het belangrijkste in ons leven, is 'ik' : gemeenschap en samenleving zijn secundair geworden ; de 'voor wat, hoort wat'-mentaliteit. Let op, egoïsme is niet altijd slecht maar waar de slinger vroeger door kon slaan in 'dit is hoe wij het als samenleving doen', slaat hij nu door naar 'dit is wat ik (niet) wil'
"Het leven 'moet' leuk zijn, relaties 'moeten' leuk zijn... en wanneer het niet leuk is, dan is het in onze opdracht van zelfcreatie en zelfrealisatie noodzakelijk om zelf en individueel een andere beslissing te nemen. We 'moeten voor onszelf zorgen' en 'het leven voor onszelf leuk houden'. Genieten is in dit verhaal niet enkel de nieuwe moraal geworden, het is ook ieders plicht." - Dirk De Wachter
" 'Als mensen het normaal vinden dat ze soms geen zin in seks hebben, kopen ze er ook geen pillen voor. Dus moet gezorgd worden dat ze het niet normaal vinden.'... Nochtans is het af en toe niet-hebben van zin in seks even normaal als je niet elke dag even stralend voelen, niet elke dag even gelukkig zijn in je relatie, niet op elk moment zin hebben in het opzetten van een lachend gezicht, en ga zo maar verder... Maar als we verdergaan zoals we bezig zijn, is al het hierboven opgesomde straks abnormaal. En in een nog iets verdere toekomst kun je voor elk van de opgesomde tegen dan als 'stoornis' geklasseerde aandoeningen een pilletje krijgen. Het einde van de normaliteit heeft z'n intrede al gedaan..." - Dirk De Wachter
-> we zijn vergeten dat een emotie die iedereen heeft, normaal is, dat gevolgen ervaren na bepaalde gebeurtenissen, normaal is,... 'normaal' is vies woord geworden...
"Wat wel nieuw is, is dat de gradatie van geweld waarmee al deze dingen gebeuren steeds toeneemt, dat geweldplegers steeds driester te werken schijnen te gaan - zich van geen grens of eindigheid meer bewust ? - en nog : dat het in steeds meer gevallen steeds moeilijker wordt een duidelijk motief voor de geweldfeiten te vinden : ze lijken onvoorspelbaar en komen als het ware out of the blue." - Dirk De Wachter
-> gewenning aan geweld door het vaker zien / ervaren ervan in films, spelletjes en media ? Een gevolg van het makkelijker vinden van wapens ? Een gevolg van het 'beter' worden van wapens waardoor ze kleiner worden en een groter bereik hebben ? Een overmaat aan stress en druk en boosheid die na vele jaren onderdrukt te zijn, bij een zoveelste druppel ontploft ?
"Het is waarschijnlijk waar dat we niet iedereen in de samenleving kunnen integreren, maar we moeten wel mikken op zoveel mogelijk mensen. Niet door al wat fout loopt zwaar te sanctioneren, maar door ons te bezinnen over waar we met z'n allen mee bezig zijn, door na te denken over het functioneren van de maatschappij, door stil te staan bij wat er maakt dat de laatste tijd steeds meer mensen niet meer mee lijken te kunnen, dat meer en meer mensen ontsporen of vrijwillig afhaken." - Dirk De Wachter
-> de zorgsector wordt nog steeds niet serieus genomen : we moeten mensen helpen maar we krijgen er de mogelijkheden niet voor : ellenlange wachtlijsten door een tekort aan personeel, hoge werkdruk, lage lonen (in vergelijking met andere jobs waar gelijke eisen worden gesteld), geen vanzelfsprekend vrije weekends, stress en daarbovenop : ondankbaarheid vanuit de maatschappij
"Deze 'nieuwe' daders (zinloos geweld hooliganisme) hebben geen doel meer : ze overvallen geen bank voor het geld, ze verdedigen niet een geloof zoals terroristen doen. Ze geven uiting aan de zinloosheid van hun bestaan, en paradoxaal genoeg geven ze er op die manier ook zin aan : door uit te halen, trekken ze de aandacht. Het cynische is dat het werkt. Ze zijn op slag wereldberoemd." - Dirk De Wachter
"... een postmoderne samenleving als de onze schept de illusie dat alles mogelijk is voor iedereen. Iedereen kan president worden : "Yes, we can !". Maar dat is natuurlijk niet waar. Er zijn schijnbaar geen grenzen meer. En als men dan toch op een grend botst, wekt dat zoveel agressie op dat men ontploft !" - Dirk De Wachter
"De vraag wie of wat wij zijn, is een fundamentele vraag. We leven in een tijd vol tegenstellingen, waarin er door toedoen van de technologie geen afstand meer bestaat en er door het samensmelten van economieën ook geen grenzen meer bestaan. Maar de plaats van het individu in die geïndividualiseerde wereld is wankel. De traditionele gemeenschapsbanden met het land, met godsdienst en cultuur raken los, hoekstenen als het gezin vallen uit elkaar. De gevoelens daarover zijn dubbel. Aan de ene kant is het onmogelijk er niet een bevrijding in te zien van alle beklemmende conformismen die de traditie en de religies ons oplegden ; aan de andere kant voelen steeds meer mensen zich alleen en onveilig in een wereld die steeds groter en vreemder wordt." - Stéphane Hessel
"We stellen ons de vraag welke veranderingen aan de grondslag liggen van dat algemeen verspreide toegenomen gevoel van 'stuurloosheid' of 'gebrekkige plaatsbepaling' - onduidelijke identiteit dus - dat de moderne mens zo kenmerkt. We schuiven er 5 naar voren :
1. Het verdwijnen van traditionele sjablonen
2. Het vervagen van sekserollen
3. De dwingende alleenheerschappij van mode, lifestyle, looks en design
4. De dominantie van beelden en het gebrek aan woorden
5. De 'dood' van de mens als subject
Met als gevolg : al wat in de voorbije tijden bijdroeg tot het uitzetten van de lijnen van iemands identiteit, is nu verworden tot een vage zone, een diffuus gebied. Het wegvallen van grenzen betekent in de eerste plaats vooruitgang, want een grens is beperkt, maakt de actieradius kleiner enz. De globalisering heeft de landsgrenzen doen vervagen, de bijne totale individuele vrijheid is in de plaats gekomen van de beknotting van de menselijke ontplooiing. Er zijn voor iedereen nu meer kansen dan ooit, alles ligt als het ware voor het grijpen, kinderen hebben een overmaat aan keuze in alles... onze kinderen groeien op met het beeld en in de overtuiging dat iedereen beroemd, mooi, slim, rijk kan worden en carrière kan maken. Je bent er zelf verantwoordelijk voor, ook als je faalt." - Dirk De Wachter
-> ja en nee : er worden geen grenzen meer gesteld, kinderen mogen en moeten alles, opvoeden is vervangen door 'vriend worden van' maar we nemen geen verantwoordelijkheid : als er iets fout gaat, ligt het aan iets of iemand anders, als het goed gaat, ligt het aan ons ; doet me een beetje denken aan hoe alle goeie dingen aan God geweten werden en alle slechte dingen aan de duivel ; god en de mens zijn nu hetzelfde geworden, sinds het verval van het geloof
"De afwezigheid van fond, van basis, van basic trust is een kenmerk van de postmoderne hedendaagse westerse samenleving : de hedendaagse mens gaat z'n gevoel van leegte proberen te compenseren door prikkels van buiten uit op te zoeken, steeds meer, steeds straffere... De kickcultuur ontstaat daar waar de basic cultuur ontbreekt. Helaas maakt het overmatig zoeken naar impulsen van buitenaf het gevoel van leegte almaar groter." - Dirk De Wachter
"Dat affectlabiliteit samenhangt met een falend zelfbeeld blijkt bijvoorbeeld uit het allesoverheersende belang van hoe we eruitzien en hoe we bij onze medemensen overkomen, waarbij 'wie wij echt, in de diepte zijn' als vraag minder gesteld wordt. Daarmee samen hangt een dodelijke fascinatie met het jonge lichaam." - Dirk De Wachter
-> sociale media (internet in z'n geheel) doet hier ook geen goed aan : we tonen een heel eenzijdig (al dan niet gefabriceerd) beeld van onszelf aan de buitenwereld ; er is geen ruimte meer voor negatieve (zwaardere) gedachten of gevoelens, alles moet vrolijk en oppervlakkig en vooral mooi zijn. We kroppen heel veel op, hebben sneller en meer nood aan hulp om te leren dat het ok is om je ook (eens) somber te voelen
"Onze affectlabiliteit is heel bipolair geworden. We zoeken naar kicks, het moet steeds meer, en we gaan daarin steeds verder. Gewone dingen komen niet meer binnen, de zogeheten banaliteit is te allen prijze te vermijden. En dat terwijl de hang naar zoveel stimuleringen uiteindelijk slechts leidt tot.. leegte, en de daaruit volgende nog grotere hang naar nog meer stimuleringen, met nog grotere leegte als onontkoombaar gevolg." - Dirk De Wachter
"Vele psychiatrische studies wijzen erop dat depressies toenemen. Men is van mening dat depressie een breinstoornis is, die medicamenteus gecounterd moet worden. De stelling van dit boek is : malcontentement is ons probleem, niet zozeer depressie. Wat aan de basis ligt van zoveel miserie, is eenzaamheid, zinloosheid, affectlabiliteit en een gebrek aan frustratietolerantie. En dat is louter medicamenteus niet op te lossen." - Dirk De Wachter
"Het tijdperk 'seks is toegelaten', dat op het tijdperk 'seks is verboden' volgde, is via het tijdperk 'op impulsieve seks rust nog weinig taboe' vrij snel ontaard en omgeslagen in een tijdperk dat 'seks is verplicht' heet." - Dirk De Wachter
-> waar het vroeger normaal was om te wachten met vrijen tot de huwelijksnacht, wordt er nu vreemd gekeken als een tiener nog maagd is, laat staan als iemand van middelbare leeftijd nog maagd is. Jongeren (kinderen) beginnen vroeger en vroeger aan seks en hebben door de eenvoudige toegang tot pornografie, ook een vertekend beeld van wat vrijen inhoudt..
"Middelengebruik in het algemeen en alcoholgebruik in het bijzonder, zijn al langer mainstream geworden. Het gebruik van alcohol is zo goed als 'onontkoombaar' voor wie een sociaal leven wil leiden. Impulsief middelengebruik is nu de cultuur, en niet langer de afwijking. En de binge drinkers of comazuipers worden steeds jonger." - Dirk De Wachter
-> tegenwoordig lassen we 1 maand per jaar in waarin we allemaal ons best doen om geen alcohol te drinken .. en niemand die bang wordt van het feit dat mensen (niet alleen jongeren) trots zijn op het feit dat het hen is gelukt om dit een maand vol te houden..
"In de opvoeding van onze kinderen hellen we steeds meer over naar het zo weining mogelijk ingrijpen in hun wereld. De emancipatie van het kind is enorm doorgeschoten, we leggen veel te sterk de nadruk op zelfstandigheid, maar vaak is dat een excuus om niet te hoeven ingrijpen. Op andere gebieden houden we ze dan weer klein, door hen de hele week van hot naar her te blijven vervoeren, ook al zijn ze oud genoeg om zichzelf te verplaatsen." - Dirk De Wachter
-> 'lui ouderschap' : we doen vooral zaken die gemakkelijk zijn, namelijk de praktische zaken (die ook heel duidelijk zijn voor de buitenwereld) maar als het gaat over het echte opvoeden, waarden en normen en regels meegeven en toepassen, dan haken we af
"Wie een profiel aanmaakt op een sociale netwerksite, daarbij een foto uitkiest, nadenkt over het soort informatie dat hij/zij wil delen en met wie, selecteert welke van z'n/haar bezigheden publiek mogen worden gemaakt en welke niet, creëert dus een zo positief mogelijk beeld van zichzelf, een 'wensvolle' identiteit, ook wel een 'hoped-for possible self' genoemd. In de virtuele wereld kun je wel mooi zijn, blits, jong,.. je wordt letterlijk een illusoir zelf, een gedissocieerde nepidentiteit." - Dirk De Wachter
"In games, op facebook en in andere virtuele werelden en netwerken nemen we een virtuele identiteit aan, doen we ons vaak voor als iemand anders, soms heel bewust. Voor sommigen heeft de virtuele wereld meer werkelijkheidswaarde dan de echte wereld, hij krijgt zelfs meer emotionele waarde toebedeeld. Internetcommunicatie (mailen, iets posten op een blog, maar ook het eenvoudige sms'en en misbruikfenomenen als cyberpesten) is behalve een snelle manier van communiceren niet zelden een manier om op een weinig engagerende manier de confrontatie met z'n emoties te ontlopen. Zo dreigen we via het verlies van contact met onze emoties ook dat met de realiteit te verliezen." - Dirk De Wachter
-> we geven vrijwillig onze identiteit op om een eenzijdige persoonlijkheid te creëeren. We stappen af van complexiteit, van negativiteit, van alles wat niet geliefd is en hierdoor verliezen we contact met onszelf. Als wij niet meer weten wie wij zijn, hoe kunnen we dan een ander toelaten ? Hoe kunnen we dan functioneren in de wereld ?
"Niet de omvang van de gebeurtenissen zelf, maar de ruimte die de media eraan geven, bepaalt de grote van de impact die ze hebben op het bestaan." - Dirk De Wachter
-> niet langer 'als een boom valt in het bos en niemand is er om het te horen, maakt hij dan geluid' maar : als de media er geen of slechts beperkt aandacht aan geeft, gebeurt het dan wel echt ? Is het dan echt wel zo erg als we vreesden ? De media speelt hier ook in op ons gesprek aan concentratie en onze nood aan nieuw en anders : over een oorlog/hongersnood/.. wordt slecht een beperkte tijd gerapporteerd, na verloop van tijd zijn wij, de kijkers/lezers, het nieuws beu en willen we iets anders. Dat anderen lijden weegt niet op tegen onze verveling...
"Kort door de bocht misschien, maar wel interessant als denkpiste. Net zoals het laten aanbrengen van lichaamsversierselen de mainstream-vorm van automutilatie aan het worden is, kunnen we euthanasie beschouwen als de mainstream wordende variant van suïcidaliteit." - Dirk De Wachter
"... het valt niet te ontkennen dat steeds meer mensen die zich slecht in hun vel voelen naar de chirurg stappen (de 'andere' die moet tussenkomen) om het onmiddelijke 'couperen' van hun lijden door te snijden (mutileren), een behandeling die zij veruit verkiezen boven het langetermijnwerken bij een psycholoog of een psychiater. " - Dirk De Wachter
-> " I want it all and I want it now." - Queen ... we zijn liever lui dan moe..
"Iedereen heeft het recht om te beslissen over z'n eigen leven ? En dus ook over z'n eigen dood ? Is er een verschil tussen euthanasie bij ondraaglijk fysiek lijden en bij ondraaglijk psychisch lijden ? En wanneer is lijden ondraaglijk ?" - Dirk De Wachter
-> we beweren respect te hebben voor het leven, maar horen de dan ook geen respect te hebben voor de dood ? Wie zijn wij dat wij een ander mogen verplichten om door te gaan met leven ? We laten onze huisdieren inslapen als ze ziek zijn maar onze geliefden moeten aftakelen ? Ik begrijp dat dit een gevaarlijke lijn kan worden maar als we ook hier zorgen dat er voldoende gesprekken zijn, dat er voldoende alternatieven en therapieën worden aangereikt, waarom zou iemand die niet wil leven, zelf het heft in handen moeten nemen en dit op een vreselijke manier moeten doen ipv omringd te worden door geliefden, een waardig afcheid te krijgen en vredig in te kunnen slapen ?