A review by koohzad
Shi'ism by Heinz Halm

2.0

یکی از کتاب‌هایی که در دانشگاه‌ها و موسسه‌های پژوهشی غربی در مورد تشیع توصیه می‌کنند این کتاب است. اصل کتاب به آلمانی است. من ترجمه فرانسه را نگاهی انداختم و ترجمه فارسی را هم خواندم. دو نکته منفی در ترجمه فارسی بود. اول اینکه ترجمه را گاهی با ادبیات شیعی داخل ایران و حتی مفاهیم ایدئولوژیک قاطی کرده بود که کار نادرستی است. دو دیگر هم توضیحات بسیار زیاد رسول جعفریان در پی‌نوشت کتاب بود. می‌فهمم که این پی‌نوشت‌نویسی یکی از ضرورت‌ها برای انتشار کتاب در ایران است. اما به نظرم به شدت در آن زیاده‌روی شده بود. گاهی واقعا حوصله آدم را سر می‌برد! در مورد محتوی کتاب هم به نظرم هنوز آغشته به برخی سیاست‌زدگی‌های مطالعات تشیع است. درست است که اساسا پژوهش‌های شیعی در غرب با وقایع سیاسی مانند انقلاب اسلامی ایران و جنگ‌های داخلی لبنان شروع شد و این اواخر هم ظهور مجدد بنیادگرایی اسلامی داعش و مسئله اقلیت شیعی در میان مسلمانان اشتیاق به آن را اضافه کرده، اما باز هم دلیل نمی‌شود که یک اثر دانشگاهی سیاست‌زده باشد. هانس هالم در همان اول کتاب حرف آخر را در این مورد می‌زند و تشیع را در نهایت یک حزب سیاسی می‌داند! چیزی که به نظرم منطقی نیست. یک تناقض عجیب دیگری هم در کتاب وجود داشت که واقعا نمی‌توانم آن را درک کنم. هالم از یک طرف سعی عجیبی در ایران‌زدایی از تشیع دارد و هرگونه تاثیر فرهنگ و تمدن ایرانی را تشیع رد می‌کند، اما از طرف دیگر در جا به جای کتاب از مثال‌های زیادی در مورد نفوذ فرهنگ ایرانی در تشیع می‌زند! نمی‌دانم با این تناقض چه باید کرد! به هر حال کتاب بیش از اینکه چیز جدیدی برای مخاطب ایرانی داشته باشد، برای آشنا شدن مخاطب ایرانی با روش و چگونگی نگاه محققان غربی به تشیع و ایران مهم است.