A review by stef369
Schaduwen over de toendra by Dalia Grinkevičiūtė

5.0

Dit boek is inderdaad, zoals het op de voorflap staat, een "indrukwekkend oorlogsdagboek van een veertienjarig meisje in de Siberische goelag" - de tekst op de achterflap kan me minder bekoren: "... in één adem te noemen met het werk van Primo Levi en Anne Frank", alsof deze laatste een soort concurrentie aangingen met auteur van deze roman... Het fragment op p. 124 zegt veel: "In ons ijshol woon ik met wezens die ooit mensen waren. Die ooit hebben gelachen, geflirt, die vrienden bezochten, gasten ontvingen, hebben zitten nadenken waar ze het best hun zomervakantie konden doorbrengen na de lange, krachten verslindende winter in de stad, die zich boos maakten als de maatkleding niet paste en het tweekamerappartement te klein was. Nu zwijgen ze. Ze bestaan niet meer. Zoals ze ooit waren, zo zijn ze allang niet meer. Ze zijn op 14 juni vernietigd en liggen nu als halfdode gedaanten in barak nummer dertien. Hier heb je maar drie categorieën: lijken, stervenden en zieken die met een beetje geluk misschien nog gered kunnen worden. Wij, die zullen overleven, kunnen de generaties na ons, die zo'n hel nooit hebben meegemaakt, er later over vertellen, maar dat zal dan wel een heel ander type mens zijn." en verder op p. 125: "Alles is zinloos. Dit is de laatste poets die het leven ons bakt. De dood is gruwelijk. Mij wacht de lijkenberg op de toendra van het eeuwige ijs. Hier verga je nooit, hier is het altijd koud. Ik hunker naar warmte. Ik wil alleen nog warmte. Ik voel geen honger meer. De beelden van brood in mijn hoofd raken me niet meer. (...) Comedia finita est."
Als je beseft dat we zoveel gelezen en gezien hebben over de concentratiekampen van de Duitsers, en over deze Siberische strafkampen amper iets kunnen vertellen, als je beseft hoe lang na Stalin nog die kampen in Siberië zijn blijven bestaan. Als je beseft hoe veel moeite de KGB deed om de verhalen over de kampen monddood de maken, dan kan je niet anders dan dit boek als een heel belangrijke getuigenis te gaan beschouwen. Daarom alleen al verdient het zeker alle sterren.