A review by ninaoost
De zaak 40/61 by Harry Mulisch

4.0

Over Eichmann had ik al wel gehoord, met name over zijn proces, maar nooit echt gelezen. En dat verbaasde mij, want als zijn proces blijkbaar zo spraakmakend was, waarom werd hij dan niet/amper genoemd in de andere boeken die ik over Nazi's gelezen heb? Het antwoord daarop blijkt daadwerkelijk onderdeel van Mulisch zijn betoog.
Allereerst vind ik Mulisch' manier van schrijven heel fijn en goed; je leest echt mee met zijn gedachten en overpeinzingen van dat moment. In dit boek begreep ik eindelijk wat anderen altijd over Mulisch zeggen, namelijk dat hij nogal in een soort van cryptogrammen kan schrijven die alleen hijzelf begrijpt (en sommigen verwijten hem dat hij dat expres doet, maar daar ben ik het dan weer niet helemaal mee eens). Daarbij is het leuk en voelt het als een overwinning als je een van zijn vreemde omschrijvingen begrijpt, maar een groot deel van de tijd overheerst de gedachte: Waar héeft deze man het over?! Dit gebeurt in dit boek vooral in het middenstuk. De delen die meer memoireachtig zijn, zijn leuker om te lezen. Half een soort reisdagboek, maar dan op zijn Mulisch' weergegeven. Een ander (GROOT) minpunt vond ik de oneindigheid aan Duitse citaten, met name in het middenstuk. Ik heb dan nog het geluk een privé-vertaler in mijn huis te hebben, maar het zorgt ervoor dat het verhaal niet lekker doorloopt. Natuurlijk begrijp ik de meerwaarde van gesproken woorden onvertaald laten, maar het heeft de leesbaarheid van het boek geen goed gedaan.
Inhoudelijk vond ik het zeer interessant om zijn visie te lezen: kortgezegd, Eichmann (de kleine man, de ambtenaar) als machine. Dat ik dit een nogal negatieve versie vond van wat eigenlijk ook mijn eigen visie is, werd later duidelijker, toen hij dit beeld linkte aan atoombommen. Het kwartje viel weer even dat hij dit vanuit de diepte van de Koude Oorlog heeft geschreven.
De hoofdstukken over Hitler (eigenlijk een minibeschouwing van Mein Kampf) zijn boeiend.
Het eennalaatste hoofdstuk, afspelend in Warschau, is geniaal.

Kortom, een bij vlagen frustrerend boek, afgewisseld met genialiteit. Typisch Mulisch.