tom'un mutlu sona ulaşacağına çok inanmıştım onun ölümü beni mahvetti. bir de çocuğundan, ailesinden koparılmış ve korkunç hayatlar yaşamış onca insanı düşünmek beni çok etkiledi. hep django filminin dönemi iyi anlattığını düşünüyordum ama bu kitabı okuduktan sonra o filmin bile yetersiz kaldığına karar verdim. bütün toplumun yaşadığı bir travma var ortada ve hala ırkçılığın olması bile üzücü. yaşlı prue'nun bebeğinin açlıktan ölmesi ve sahibinin bunu hiç umursamaması bile dönemin vicdansızlığını kanıtlıyor. kendi hayatlarına sahip olabilmek adına yolculuğa çıkan ve çoğunlukla başarısız olan ve mezarı bile olmayan bütün insanlar huzur içinde uyusun.