A review by prowisorio
Kairos by Jenny Erpenbeck

4.0

Zoals ik in mijn updates al meldde, ben ik niet kapot van de wijze waarop het verhaal verteld werd, maar de regelmatige, zeer rake observaties van Katharina/Jenny Erpenbeck, zorgden er desondanks voor dat ik door bleef lezen en nieuwsgierig bleef naar wat er nog zou volgen. Een van de meest rake observaties en daarop gebaseerde gevolgtrekkingen was deze:

Met haar ogen, die in de andere helft van de stad vreemde ogen zijn, ziet ze dat in de winkels in het Westen op elke mogelijke behoefte al is gereageerd met een product, de vrije consumptie komt op haar over als een rubberwand die de mensen scheidt van de verlangens die hun persoonlijke behoeften te boven gaan. Is zij straks misschien ook alleen nog maar een klant?

Het antwoord daarop, Katharina, is een volmondig JA. In ieder geval geldend voor Nederland. Het is zelfs zo dat iedereen het begrip 'BV Nederland' kent (zie dit artikel uit 2008: https://www.parool.nl/nieuws/bv-nederland-flink-uitgekleed~b34b6dd9/), en dat vrijwel iedereen het een normale uitdrukking vind:

Ook Koole constateert dat de VVD-agenda misschien niet altijd even letterlijk is overgenomen, maar dat het denken over de maatschappij in termen als de ‘BV Nederland’ is gaan overheersen. Waarbij hij wel opmerkt dat dit niet alleen aan de VVD te wijten is, ‘maar ook aan de tijdgeest, die al sinds de jaren tachtig in het teken staat van minder overheid en meer markt’.

Uit Tien jaar BV Nederland, 19 mei 2021): https://www.groene.nl/artikel/tien-jaar-bv-nederland (als het achter een betaalmuur zit, sorry)

Zelf voer ik sinds mijn indiensttreding in 2016 bij een uitvoeringsorganisatie van de overheid een vergeefse, maar hardnekkige strijd tegen het benoemen en behandelen van Nederlanders en publieke instellingen als klanten. Wij zijn geen klanten van onze overheid... nu niet, nooit niet. Wij zorgen voor elkaar. Althans, zo zou het moeten zijn, denk ik, maar na decennialang BV Nederland, merk ik dat velen zich geen burger van Nederland meer voelen, samen met alle andere burgers, maar .... een klant van het bedrijf. En dus is belasting betalen niet iets om trots op te zijn in het besef dat je daarmee bijdraagt aan zorg voor jezelf en anderen, onderwijs voor jezelf en anderen, infrastructuur, hulp voor jezelf en anderen als het even tegenzit, enz. enz.

Oh boy... ik zit op mijn stokpaard, hè? Maar ik heb gezien, gemerkt en aan den lijve ondervonden wat we allemaal zijn kwijtgeraakt, de afgelopen decennia (lees het stuk uit de Groene als het kan, helemaal) en daarom vergeef ik het mezelf dat ik nu (zeker met wat we nu - voorjaar 2024 - gekozen hebben als onze vertegenwoordigers) zo uit de bocht vlieg. Ik maak me zorgen...

En daarom krijgt dit boek (toch) vier sterren van mij, zomaar, vanwege deze ene quote.