Scan barcode
A review by zwembadman
Congo. Een geschiedenis by David Van Reybrouck
5.0
Wat een heerlijk boek. Ik heb 1,5 maand lang van deze kanjer genoten. Dobberend op de geschiedenis van een land dat ik eigenlijk niet kende, ben ik van de ene verbazing in de andere gevallen, zijn mijn mondhoeken regelmatig naar boven gekruld door de treffende anekdotes en heb ik gesmuld van de geweldige schrijfstijl. Eergisteren heb ik met spijt in het hart de laatste bladzijde moeten omslaan.
David Van Reybrouck heeft met "Congo" een meesterwerk geschreven dat drie dingen combineert.
Eerst en vooral is het een geschiedenis van Congo, een land dat wij kennen als de voormalige kolonie van België, maar waar verder niet dieper op wordt ingegaan. Dankzij dit boek heb ik ervaren dat het land boogt op een diversiteit en rijke tradities die lang vooraf gaan aan de komst van de blanke bezetters. De smeltkroes van stammen, culturen en talen heeft de laatste 150 jaar voor een bewogen geschiedenis gezorgd die minstens zo boeiend is als de veel vaker beschreven exploten van landen zoals de VS of Groot-Brittannië.
Het tweede facet is nog frappanter: dit vergeten zwarte gat op de wereldkaart, blijkt een sleutelrol te spelen in de grote ontwikkelingen van de afgelopen eeuw: de boomende rubberindustrie, cruciale veldslagen van de wereldoorlogen, de atoombom, de grootste humanitaire operatie uit de geschiedenis van de VN, de meest complexe verkiezing ooit georganiseerd, de verschuiving van het economisch zwaartepunt naar de relatie China-Afrika,... - het zijn stuk voor stuk zaken die voor ons in het Westen compleet onbekend zijn, maar vele malen significanter blijken dan pakweg de slag om de Ijzer of de V2-bommen op Antwerpen.
Wat het boek echter onovertroffen maakt, zijn de vele anekdotes en verhalen van gewone Congolezen. Van Reybrouck is tien keer naar het land gereisd, heeft er ontelbare uren interviews, gesprekken en avonturen doorgemaakt. Daar komen pareltjes uit zoals de journalist die in zijn beste pak (uiteraard op maat gemaakt in Brussel) the Rumble of the Jungle moest verslagen voor Mobutu, de piloot die bij een beschieting van zijn vliegtuigje een kogel rakelings langs zijn zetel zag passeren en - uiteraard - ongedeerd bleef omdat zijn tuig net gezegend was geweest door de lokale stam of de Congolese handelaar is Guangzhou die de ongebruikte bagagetoelage van Van Reybrouck koopt om zo nog meer spullen tot in Kinshasa te kunnen verschepen.
Het is briljant hoe de drie aspecten naadloos in elkaar overgaan. Een hoofdstuk kan beginnen met het verhaal over de nakende boksmatch tussen Mohammmed Ali en George Foreman, vervolgens uit de doeken doen hoe het eerste decennium van Mobutu's heerschappij van de excessen aan elkaar hing, toelichten hoe dit impact had op de vele mensen die profiteerden van zijn cliëntelisme, reflecteren op de geopolitieke steun die de president in die periode kreeg vanuit Amerika en België en uiteindelijk afsluiten met een bijzonder vermakelijke beschrijving van de bokswedstrijd zelf. Dit patroon herhaalt zich elk hoofdstuk, waardoor de geschiedenis van Congo bijzonder tastbaar wordt. Ze komt tot leven op een manier die ik nooit eerder heb ervaren.
Het duidelijkste teken dat dit boek goed is ingezonken, is dat mijn nieuwsgierigheid rond Centraal-Afrika de hoogte in is geschoten. Bezoekjes aan de Wikipedia-pagina's over Kampala, Luanda, Kigali of Lubumbashi zijn gewoon geworden. Lumumba, Kasavubu of Kabila zijn nu personages die voor mij even tastbaar zijn als Kennedy, Nixon of Reagan. En die Nyiragongo-uitbarsting in Rwanda is plots een heel pak dichterbij dan die talloze andere, anonieme nieuwsberichten.
Maar helaas, de achterkaft van dit (digitale) boek is bereikt. Het dubbele gevoel van een fantastische leeservaring, gemengd met het besef dat ze voorbij is. De tweede lockdown heeft in elk geval een mooi staartje gekregen.
David Van Reybrouck heeft met "Congo" een meesterwerk geschreven dat drie dingen combineert.
Eerst en vooral is het een geschiedenis van Congo, een land dat wij kennen als de voormalige kolonie van België, maar waar verder niet dieper op wordt ingegaan. Dankzij dit boek heb ik ervaren dat het land boogt op een diversiteit en rijke tradities die lang vooraf gaan aan de komst van de blanke bezetters. De smeltkroes van stammen, culturen en talen heeft de laatste 150 jaar voor een bewogen geschiedenis gezorgd die minstens zo boeiend is als de veel vaker beschreven exploten van landen zoals de VS of Groot-Brittannië.
Het tweede facet is nog frappanter: dit vergeten zwarte gat op de wereldkaart, blijkt een sleutelrol te spelen in de grote ontwikkelingen van de afgelopen eeuw: de boomende rubberindustrie, cruciale veldslagen van de wereldoorlogen, de atoombom, de grootste humanitaire operatie uit de geschiedenis van de VN, de meest complexe verkiezing ooit georganiseerd, de verschuiving van het economisch zwaartepunt naar de relatie China-Afrika,... - het zijn stuk voor stuk zaken die voor ons in het Westen compleet onbekend zijn, maar vele malen significanter blijken dan pakweg de slag om de Ijzer of de V2-bommen op Antwerpen.
Wat het boek echter onovertroffen maakt, zijn de vele anekdotes en verhalen van gewone Congolezen. Van Reybrouck is tien keer naar het land gereisd, heeft er ontelbare uren interviews, gesprekken en avonturen doorgemaakt. Daar komen pareltjes uit zoals de journalist die in zijn beste pak (uiteraard op maat gemaakt in Brussel) the Rumble of the Jungle moest verslagen voor Mobutu, de piloot die bij een beschieting van zijn vliegtuigje een kogel rakelings langs zijn zetel zag passeren en - uiteraard - ongedeerd bleef omdat zijn tuig net gezegend was geweest door de lokale stam of de Congolese handelaar is Guangzhou die de ongebruikte bagagetoelage van Van Reybrouck koopt om zo nog meer spullen tot in Kinshasa te kunnen verschepen.
Het is briljant hoe de drie aspecten naadloos in elkaar overgaan. Een hoofdstuk kan beginnen met het verhaal over de nakende boksmatch tussen Mohammmed Ali en George Foreman, vervolgens uit de doeken doen hoe het eerste decennium van Mobutu's heerschappij van de excessen aan elkaar hing, toelichten hoe dit impact had op de vele mensen die profiteerden van zijn cliëntelisme, reflecteren op de geopolitieke steun die de president in die periode kreeg vanuit Amerika en België en uiteindelijk afsluiten met een bijzonder vermakelijke beschrijving van de bokswedstrijd zelf. Dit patroon herhaalt zich elk hoofdstuk, waardoor de geschiedenis van Congo bijzonder tastbaar wordt. Ze komt tot leven op een manier die ik nooit eerder heb ervaren.
Het duidelijkste teken dat dit boek goed is ingezonken, is dat mijn nieuwsgierigheid rond Centraal-Afrika de hoogte in is geschoten. Bezoekjes aan de Wikipedia-pagina's over Kampala, Luanda, Kigali of Lubumbashi zijn gewoon geworden. Lumumba, Kasavubu of Kabila zijn nu personages die voor mij even tastbaar zijn als Kennedy, Nixon of Reagan. En die Nyiragongo-uitbarsting in Rwanda is plots een heel pak dichterbij dan die talloze andere, anonieme nieuwsberichten.
Maar helaas, de achterkaft van dit (digitale) boek is bereikt. Het dubbele gevoel van een fantastische leeservaring, gemengd met het besef dat ze voorbij is. De tweede lockdown heeft in elk geval een mooi staartje gekregen.