Take a photo of a barcode or cover
rexlegendi 's review for:
Candide of het optimisme
by Voltaire, Hans van Pinxteren
In eerste instantie deed Candide (1759) me denken aan [b:Don Quichot|9371784|De vernuftige edelman Don Quichot van La Mancha|Miguel de Cervantes Saavedra|https://i.gr-assets.com/images/S/compressed.photo.goodreads.com/books/1327761146l/9371784._SY75_.jpg|121842]: het is het coming-of-ageverhaal van de jonge Candide, die het kasteel van de baron moet verlaten nadat hij met diens dochter Cunegonda is betrapt en vervolgens de wereld over zwerft op zoek naar zijn geliefde. De luchtigheid waarmee Voltaire de perikelen van zijn hoofdpersoon beschrijft, lijkt sterk op de stijl van Cervantes anderhalve eeuw eerder.
Candide komt echter met een handleiding: het boek is een reflectie op de politiek in het achttiende-eeuwse Europa en steekt de draak met het gezag en de optimistische filosofie van Leibniz.
Behalve de maatschappijkritiek en het weerwoord op de deterministische idee dat voor alles een bevredigende reden bestaat, zijn de verbloemende beschrijvingen van zaken waarop indertijd een taboe rustte, zoals overspel en geslachtsziekten, hoogtepunten van het boek. Na de publicatie ervan moest Voltaire ontkennen het te hebben geschreven om vervolging te voorkomen. Ruim 250 jaar later is het in veel opzichten nog steeds actueel.
Candide komt echter met een handleiding: het boek is een reflectie op de politiek in het achttiende-eeuwse Europa en steekt de draak met het gezag en de optimistische filosofie van Leibniz.
‘Het is bewezen [...] dat alles niet anders kan zijn dan het is. Want omdat alles voor een bepaald doel is gemaakt, is alles noodzakelijkerwijs voor het beste doel gemaakt. Het is duidelijk dat wij voeten hebben om schoenen aan te doen; wij dragen dan ook schoenen. [...] Daarom begaan degenen die beweren dat alles goed is een dwaasheid. Ze zouden moeten zeggen: alles kan gewoon niet beter.’Met dank aan Wikipedia en de voetnoten van vertaler Hans van Pinxteren is de context gelukkig nog te duiden. Zo krijgt Candide – dat ‘onbevangen’ betekent – onmiddellijk na zijn vertrek uit Westfalen (West-Duitsland) te maken met de koning van de Bulgaren, waarna hij in één zin doorreist naar Holland. Dat leek mij niet logisch, maar nu begrijp ik dat Voltaire met de term ‘Bulgaar’ naar het Franse woord ‘bougre’ verwees: het was zijn manier om te zinspelen op de homoseksualiteit van de Pruisische vorst Frederik, met wie hij lange tijd een vriendschap onderhield.
Behalve de maatschappijkritiek en het weerwoord op de deterministische idee dat voor alles een bevredigende reden bestaat, zijn de verbloemende beschrijvingen van zaken waarop indertijd een taboe rustte, zoals overspel en geslachtsziekten, hoogtepunten van het boek. Na de publicatie ervan moest Voltaire ontkennen het te hebben geschreven om vervolging te voorkomen. Ruim 250 jaar later is het in veel opzichten nog steeds actueel.
'Alle gebeurtenissen in deze beste van alle mogelijke werelden staan in verband met elkaar. Want als je niet vanwege je liefde voor freule Cunegonda met harde trappen voor je gat uit een mooi kasteel was weggejaagd, als je niet in handen van de inquisitie was gevallen, als je Amerika niet te voet was doorgetrokken, als je de baron niet met je degen had doorboord en al je schapen uit het goede Eldorado niet was kwijtgeraakt, zat je hier nu geen sukade en pistaches te eten.'
'Dat is mooi gezegd,' antwoordde Candide, 'maar wij moeten onze tuin bewerken.'